cười thành tiếng, như muốn làm cho cuộc trò chuyện trở nên bình thường.
Nhưng thật thế, tên cuốn phim tôi định xem đã bị xua đuổi khỏi đầu óc tôi,
cũng như cuộc gặp gỡ này rồi cũng sẽ vậy, sẽ bị chà nát dưới gót chân tôi, và
chôn chặt với cái tên ấy. “Phim của Bertolucci - một phim của Ý - rất hay” -
ông tiếp. Ông tế nhị cố tránh cách nói “chúng tôi nghĩ rằng”, có nhiều hàm ý
- “Nên xem phim ấy, Will”.
Tiếng nói của ông nghe như là tiếng vọng lại từ một cảnh sống khác,
trong đó ông là cha tôi và dùng lời lẽ thường là ôn tồn, khuyên bảo tôi. Rồi
ông làm một cử chỉ ra hiệu cho tôi cứ vào xem cho vui, còn bà ta thì lẩm
bẩm gì đó với vẻ lịch sự, và họ bỏ tôi đứng lại một cách cũng từ tốn như khi
tiến đến gặp tôi. Tôi trông theo lưng họ để tin rằng chuyện này đã xảy ra
thật. Người đàn bà với cặp giò như hai cái chai màu da, để trần hồng hào, và
đôi dép xẹp lép bên dưới bộ đồ bằng vải phối hợp nhiều kiểu y phục của
những nền văn hóa nông thôn khác nhau; ông thì mặc cái áo vét tốt độc nhất
do tay tôi nhiều lần đem đi tẩy ủi. Rồi tôi chạy ra khỏi phòng đợi của rạp xi-
nê, cố nhìn thẳng về trước như một con ngựa bị che hai bên mắt, để khỏi
thấy họ đang đi về phía nào. Tôi lên một chiếc xe buýt để về nhà, về nhà, về
nhà. Tôi vào phòng của tôi đóng chặt cửa lại và tìm sự an toàn giữa các cuốn
sách quen thuộc.
*
Ông là giáo viên ở một trong những thị trấn đã mọc lên từ lâu lắm dọc
theo triền núi đá có mỏ vàng ở phía đông thành phố Johannesburg. Không ai
ghi chép lại ông cố và ông nội của ông đã từ đâu đến - những bàn tay thô
kệch của những thế hệ ấy không viết thư hay ghi chép. Là những thợ hồ, thợ
mộc, trong đời họ chỉ biết các giấy tờ về lao động, và nhiều giấy tờ gấp đi
gấp lại nhiều lần, cho phép họ được làm việc tại thị trấn và sống trong vùng
đó, bên ngoài thị trấn, do sự chỉ định của nhà chức trách địa phương đối với
loại người như họ. Ông đinh ninh ông cố của mình có thể đã xuất hiện từ lớp
người làm phu đào kim cương ở Kimberley, do một tấm ảnh còn lưu tryền
lại sau khi những người biết về lịch sử của gia đình ông đều đã chết. Giữa
một toán phu đang cầm những cái sàng dùng để đãi những hạt kim cương
