Có hai thuyết về người béo với người gầy. Một số người nói rằng những
ai béo trước chiến tranh có cơ sống sót nhiều hơn: một tuần không ăn cũng
không thể biến một người phục phịch thành bộ xương. Những người khác
thì bảo người gầy đã quen ăn ít hơn nên có thể xoay xở tốt hơn với cú sốc
khi bị đói. Ta đứng về phía đội thứ hai, thuần túy vì lợi ích của bản thân. Từ
khi sinh ra ta vốn đã là một đứa còi cọc. Mũi to, tóc đen, da sần sùi trứng cá
- phải thừa nhận rằng ta không phải hình mẫu ý trung nhân của đám con
gái. Nhưng chiến tranh đã làm ta trở nên hấp dẫn hơn. Những người khác
teo tóp đi khi tem phiếu khẩu phần bị cắt rồi lại bị cắt, những người vốn
trông như lực sĩ rạp xiếc lúc trước cuộc xâm lăng tọp đi một nửa. Ta chẳng
có cơ bắp gì để mà mất. Giống như lũ chuột chù vẫn bươn bới trong khi
bọn khủng long thì đổ rạp xung quanh, ta được cấu tạo để chịu sự thiếu
thốn.
Đêm Giao thừa ta ngồi trên sân thượng ở Kirov, khu chung cư ta sống từ
lúc lên năm (mặc dù nó không có tên mãi đến tận năm 1934 khi Kirov bị
bắn và cả nửa thành phố được đặt theo tên ông), theo dõi những quả khí cầu
phòng không màu xám béo tròn kéo từng bầy dưới mây, chờ đợi máy bay
ném bom. Vào quãng thời gian đó trong năm mặt trời nấn ná trên trời chỉ
có sáu tiếng đồng hồ, hớt hải chạy từ chân trời này sang chân trời kia như
bị ma đuổi. Đêm nào bốn người bọn ta cũng ngồi trên sân thượng trực ba
tiếng đồng hồ, trang bị những xô cát, kềm sắt rồi xẻng, quấn sùm sụp trong
bao nhiêu áo sơmi rồi áo len áo khoác bọn ta tìm được, theo dõi bầu trời.
Bọn ta là lực lượng cứu hỏa. Bọn Đức đã quyết định rằng đánh chiếm ào ạt
thành phố thì quá tốn kém, nên thay vào đó chúng bao vây bọn ta, hòng dồn
bọn ta chết đói, chết bom, chết cháy.
Trước khi chiến tranh nổ ra có một nghìn một trăm người sống trong
Kirov. Đến đêm Giao thừa con số này còn suýt soát bốn trăm. Hầu hết trẻ
nhỏ được sơ tán từ trước khi quân Đức khép vòng vây vào tháng Chín. Mẹ
và em gái ta, Taisya, đến Vyazma ở với cậu ta. Đêm trước khi họ lên đường
ta cãi nhau với mẹ, lần duy nhất hai mẹ con cãi nhau - hay chính xác hơn,
lần duy nhất ta cãi lại. Bà muốn ta đi cùng họ, tất nhiên, tránh xa khỏi lũ
