việc ở trên đời thay đổi luôn luôn (bất như thường), nhưng lại (hựu) không
làm cho ai kinh sợ và giữ nguyên được bản thể lâu dài (bất kinh nhân-cửu
trường)". Phật gỗ đem câu này ra để chứng tỏ thân mình đã qua một phen
trôi dạt, rồi lại trở về chốn cũ y nguyên như trước, như trong bài đã nói:
"Lụt, thì ta cùng trôi theo với nước (bất như thường), khi nước rút, ta lại trở
về ngôi cũ (bất kinh nhân-cửu trường). Dẫu bị xiêu dạt giang hồ (bất như
thường), nhưng có hại gì đến chân thân của ta (bất kinh nhân-cửu trường)".
(3) Đây cũng là một câu kệ. Nguyên văn chữ Hán là: "Hựu vật tiên
thiên địa, vô hình bản tịch liêu. Năng vi vạn tượng chủ, bất trục tứ thời
điêu". Dịch nghĩa: Có vật tồn tại từ trước khi có trời đất, không có hình mà
vốn lại lặng lẽ, làm chủ muôn hiện tượng, không điêu tàn theo bốn mùa.
(4)Lục trí: Thần cảnh trí, Thiên nhãn trí, Tha tâm trí, Túc trụ tùy niệm
trí, Lậu tận trí. Ngũ thông: Đạo thông, Thần thông, Y thông, Báo thông,
Yêu thông. Nói chung là những pháp thuật thần thông của nhà Phật.
Hai Phật bị phật Thích Ca bẻ lý, toan tìm lời chống chế, bỗng nghe
bên chùa có tiếng người, ai nấy im thít.
Ta đẩy cửa trông vào, chỉ thấy đèn nến sáng choang, hai Phật cùng
Phật Thích Ca đều trơ trơ ba khối đất và gỗ thôi.
LỜI BÀN CỦA SƠN NAM THÚC: Hai phật cãi nhau là việc lạ, Phật
Thích Ca bẻ hai Phật, lời nói lại càng lạ. Kể thì hai phật đều là vô công, mà
còn đem việc ngồi trên ngồi dưới, lộc hậu, lộc bạc để tranh nhau, nên Phật
Thích Ca chê là phải. Nhưng tay xách bầu rượu, dáng say lảo đảo, thì có
công gì với dân? Chẳng qua cũng như hai Phật kia thôi! Thánh thiên tử
ruồng những lời nói tà, chống những việc làm lệch, chép nên bài văn lạ này,
lời lẽ sâu sắc. Chẳng những kẻ ngồi không ăn lộc đọc đến phải toát mồ hôi
trán, mà cả những người xuất gia đọc đến, cũng tự biết trở lại đường ngay.
Thực là "đầu đề nho nhỏ, mà văn chương lớn lao".
