Dân Tần tính khí mạnh mẽ , đất đai hiểm trở , nền chính trị nghiêm khắc , sự
thưởng phạt đúng đắn , người dân không nhún nhường , ai ai cũng có lòng
chiến đấu , cho nên bày trận rời rạc mà mọi người đều biết tự đánh . Phép đánh
họ là trước hết phải bày điều lợi để dẫn dụ họ , sĩ tốt tham đoạt lợi nên rời xa
tướng súy , thừa dịp họ khinh suất đuổi theo làm cho ba quân rời rạc , và đặt
phục binh chờ cơ hội mà đánh úp thì có thể bắt tướng súy của họ được .
Dân Sở tính khí yếu ớt , đất đai rộng rãi , nền chính trị rối loạn , dân chúng
mỏi mệt , cho nên bày trận chỉnh tề nhưng không được lâu dài . Phép đánh họ
là ùa vào đánh các đồn trước hết phá tan nhuệ khí của ho . Thình lình rồi đánh ,
rồi rút lui thật nhanh , làm cho ho khốn đốn vất vả , chớ nên giao tranh với họ ,
làm như thế thì có thể đánh bại quân họ được .
Dân Yên tính khí thành thực , cẩn thận , thích sự nghĩa dũng , ít mưu mô dối
trá , cho nên cố giữ mà không bỏ chạy . Phép đánh họ là đến sát bức bách họ ,
đánh phá họ rồi bỏ đi xa , cho quân kị chạy vòng ra phía sau họ thật nhanh ,
làm cho bên địch trên thì nghi ngờ , dưới thì sợ hãi , phải cẩn thận đề phòng
chiến xa và quân kị của ta , như thế tướng của họ phải né tránh ta và ta có thể
chận bắt được .
Tam Tấn
chính là Trung Quốc, tính tình hòa nhã, nền chính trị bình an, dân
chúng đã mệt mỏi vì chiến tranh, đã tập quen việc binh bị, tướng súy bị bạc
đãi, bổng lộc ít ỏi, sĩ tốt không có lòng liều chết nên tuy có trật tự mà không sử
dụng được . Phép đánh họ là bày trận mà ngăn chặn họ , họ đến thì ta chống cự
họ, họ bỏ đi thì ta đuổi theo, cốt làm cho quân đội của họ mệt mỏi, đó là cách
đánh.
Thế rồi , trong mỗi đội quân , ắt có những dũng sĩ , đủ sức gánh vác nhẹ
nhàng , chân chạy lẹ làng như ngựa rợ Nhung , giật cờ bắt tướng đều có đủ khả
năng , nếu được hạng người như thế thì chọn riêng họ ra , thương yêu , quý
mến họ , đó gọi là quân mệnh; theo công dụng của họ mà chia ra năm thứ binh:
tài giỏi , mạnh mẽ , dẻo dai , mau lẹ , nuôi chí nuốt địch , đều ban thêm cho họ
phẩm tước , để họ quyết thắng , hậu đãi cha mẹ , vợ con họ , tưởng thưởng để
khuyến khích họ , trừng phạt để uy phục họ , hạng sĩ tốt ấy có thể lập trận vững
bền , giữ nước lâu dài . Nếu biết suy xét điều ấy thì sức đánh của quân ta sẽ
tăng gấp bội .
Võ Hầu khen là hay .
