THIÊN THỨ NHẤT THIÊN QUAN
Lương Huệ Vương hỏi Uất Liểu Tử rằng: Có phải vua Huỳnh Đế dùng hình
với đức mà đánh giặc trăm trận trăm thắng không?
Uất Liễu Tử đáp:
Hình dùng để công, đức dùng để thú chứ không phải là việc thiên văn (thiên
quan) ngày giờ, âm dương sang tối. Việc làm của Huỳnh Đế là thuộc vấn đề
nhân sự.
Thế nghĩa là sao? Tỷ dụ như có một cái thành, ở phí Đông và phía Tây, đánh
không vào, ở phía Nam và phía Bắc đánh cũng không vào, ấy chẳng phải tại
bốn bên đều biết tùy theo trời mà phòng thủ hay sao?
Nhưng thành đánh không vào là bởi thành cao hào sâu, binh khí đầy đủ, tiền
bạc và lúa gạo tích trữ được nhiều, anh hùng hào kiệt một long. Nếu thành thấp
hào cạn, phòng thủ yếu ớt thì thành sẽ bị chiếm. Căn cứ vào đó ta thấy rằng
thiên văn ngày giờ không bằng vấn đề nhân sự.
Sách Thiên Quan nói:
Dựa vào song mà dàn trận gọi là tuyệt kỉ (sai nguyên tắc), hướng về đường
triền dốc mà dàn trận gọi là phế quân (quân bỏ đi).
Vũ Vương dựa vào sông và hướng về đường triền dốc mà dàn thế trận, dùng
hai mươi ngàn năm trăm quân đánh hàng vạn quân của vua Trụ mà tiêu diệt
nhà Thương. Có phải vua Trụ bày trận không dùng theo thiên văn chăng? Công
tử Tâm của nước Sở đem quân đi đánh với quân của nước Tề. Khi ấy có sao
chổi xuất hiện và cán chổi quay về nước Tề. Có người nói: Cán chổi quay về
bên nào thì bên đó thắng, nên không thể thắng được Tề.
Công tử Tâm nói: Sao chổi làm sao biết được.
Ngày hôm sau Công tử Tâm đem quân đi giao chiến đại phá được quân Tề.
Huỳnh Đế nói:
Trước khi hành động mà dựa vào quỷ thần mà mưu tính kỹ lưỡng. Đó gọi là
thiên thời và nhân sự
