THIÊN THỨ MƯỜI MỘT TRỊ BẢN
Làm thế nào để trị người?
Đáp:
Không có ngũ cốc thì không thể lót dạ
Không có vải thì không thể che thân
Cho nên lót dạ phải có gạo, che thân phải có vải.
Chồng lo việc đồng áng
Vợ lo việc canh cửi
Dân không bàn hai việc thì có dư dả
Đồ dùng bằng gỗ thì hôi dầu
Đồ dùng bằng ngũ kim thì hôi tanh
Thánh nhân uống nước ở nơi đất
Ăn cơm cũng ở nơi đất
Cho nên dùng đất nặn thành đồ dùng mà không phí của thiên hạ.
Ngày nay tính của vàng không sợ lạnh mà lại cho mặc áo thêu, tính của trâu
ngựa thích ăn cỏ, uống nước mà lại cho ăn đậu ăn bắp. Đó là tại vì sự cai trị
thiếu căn bản. Vì thế nên cần phải có quy chế.
Mùa xuân mùa hạ thì đàn ông đi làm ruộng.
Mùa thu mùa đông thì đàn bà đi dệt vải. Như vậy dân sẽ không nghèo khổ.
Nay quần ngắn không đủ che thân
Tấm cám không đủ lót dạ. Đó là vì mất trật tự.
Ngày xưa cũng đất ấy, người ấy, mà sao người xưa thành công, sao ngày nay
lại thất bại?
Người nay làm ruộng không hết đất, khung cứi thường bỏ không, cho nên
mới đói rét.
Người xưa biết cách cai trị mà người nay không biết cách cai trị.
Cái gọi là trị, tức là khiến dân không tự tư tự lợi.
Dân không riêng tư thì thiên hạ là một nhà cho nên không ai làm ruộng
riêng. Chẳng ai dệt vải riêng cùng nhau chia sẻ sự đói rét.
