Biết tính tình của người, chẳng gì khó bằng xem xét, (bởi vì) lành dữ tuy
khác nhau (nhưng) tính tình và vẻ mặt chẳng như một:
Có kẻ thì ôn hòa, hiền lành nhưng làm việc trộm cắp;
Có kẻ bề ngoài thì cung kính nhưng trong bụng thì vô lễ, gian trá;
Có kẻ bề ngoài thì mạnh dạn nhưng trong bụng thì khiếp sợ;
Có kẻ làm việc tận lực nhưng không trung thành.
Tuy nhiên có bảy phép để biết người:
Thứ nhất là lấy việc phải trái mà hỏi họ để xem chí hướng của họ;
Thứ hai là lấy lời cật vấn đến kì cùng để xem cách ứng biến của họ;
Thứ ba là đem mưu kế mà hỏi ý kiến của họ để xem kiến thức của họ;
Thứ tư là lấy việc khó mà báo cáo cho họ biết để xem tính dũng cảm của họ;
Thứ năm là đem rượu cho họ uống say để xem tính tình của họ;
Thứ sáu là đưa việc lợi cho họ coi ngó để xét tính liêm khiết của họ;
Thứ bảy là đem việc để nhờ cậy họ để xét sự tín thật của họ.
TÀI NĂNG CỦA TƯỚNG SÚY
Tài năng của tướng súy có tám hạng:
Dùng đức để đem đường cho người, dùng lễ nghi để sắp đặt yên ổn cho
người, hiểu biết việc đói rét của họ, xem xét việc lao khổ của họ đó gọi là hạng
nhân tướng (tướng có lòng nhân ái);
Không làm việc cẩu thả lấy rồi, không vì lợi mà náo động, có thể chết vinh
mà không thể sống nhục, đó gọi là hạng nghĩa tướng (tướng có lòng lễ nghĩa
hiệp);
Ở địa vị cao quý mà không kiêu căng, hơn người mà không cậy công, có tài
năng mà có thể hạ mình, cứng cỏi mà có thể nhẫn nhịn, đó là hạng lễ tướng
(tướng có lễ nhượng);
Gặp biến cố bất ngờ mà chẳng lay chuyển, biết hành động ứng phó với các
việc khó khăn, đổi họa thành phúc, gặp cơn nguy biến mà sắp đặt thành thắng
thế, đó gọi là hạng trí trướng (tướng có mưu trí);
Binh tới thì thưởng lớn, binh lui thì phạt nặng, khen thưởng không chậm trễ,
khi trừng phạt không buông tha cho kẻ cao quý, đó gọi là hàng tín tướng
(tướng có lòng tín đức);
