Bởi thế, nhân dân có nhiều người không chịu thuần phục. (Vậy) nên đợi chờ
xem xét các kẽ hở ở bên ngoài, dò la sự rối loạn ở bên trong, ắt là có thể phá
chúng được.
XXXXIX RỢ MIỀN NAM
Rợ phía Nam có nhiều giống, có tính không nghe lời dạy của người trên,
liên hiệp thành bè đảng, không vừa ý thì làm phản, ở trong các hang động,
nương tựa vào núi non, hoặc hợp hoặc tan, phía Tây tới núi Côn Luân, phía
Đông tới biển, sản xuất những hành hóa lạ lùng.
Cho nên dân chúng tham lam mà chiến đấu mạnh dạn; về mùa xuân và mùa
hạ có nhiều chướng khí bệnh truyền nhiễm lợi ở chỗ đánh mau, không thể duy
trì quân đội lâu dài.
RỢ KHƯƠNG VÀ RỢ ĐỊCH
Rợ Khương và rợ Địch không ở thành quách, theo ở những nơi có nước và
có cỏ, khi lợi thế thì xâm lấn về miền Nam, khi thất thế thì tự rút lui, núi dài
mênh mông chồng chất, đủ để tự vệ, khi đói thì bắt thú uống sữa, khi rét thì
nằm trên da thú, mặc đồ da, chạy đuổi săn bắn lấy sự giết chóc làm vệc cốt
yếu, chưa có thể lấy đạo đức mà vỗ về, phủ dụ chúng được.
Nhà Hán muốn khỏi đánh nhau với chúng thì áp dụng ba sách lược sau này:
Quân Hán khi thì cày cấy, khi thì đánh giặc, nên mỏi mệt mà nhát sợ, còn
quân kị mã của rợ Địch khi thì chăn súc vật, khi thì săn bắn, ắt là thong thả,
khỏe khoắn mà lại mạnh dạn. Lấy kẻ mệt mỏi để chống với kẻ khỏe khoắn, lấy
kẻ nhát sợ để chống với kẻ mạnh dạn thì không thể tranh hơn được, đó là lẽ thứ
nhất chẳng nên đánh với chúng.
Quân Hán sở trường về đi chân, mỗi ngày đi được trăm dặm, rợ Địch sở
trường về cưỡi ngựa mỗi ngày đi gấp bội. Quân Hán muốn đánh rợ Địch, ắt
phải vận lương, mang giáp để đuổi theo; rợ Địch muốn đánh quân Hán, ắt phải
phóng ngựa đường dài để vận chuyển. Thế chuyển vận, khiêng mang đã khác
nhau xa, cách đuổi đánh lại chẳng giống nhau, đó là lẽ thứ hai chẳng nên đánh
với chúng.
