quân lội qua sông để đuổi. Tín sai người dỡ túi cát, nước chảy xuống mạnh,
quân Long Thư quá nửa không qua được sông, Tín đánh gấp, giết được Long
Thư.
Sách Ngô tử: Phàm binh nổi lên là vì năm cớ:
1) Tranh danh; 2) Tranh lợi; 3) Tính ác; 4) Loạn trong; 5) Nhân đói.
Lại có năm tên là: 1) Nghĩa binh; 2) Cường binh; 3) Cương binh; 4) Bạo
binh; 5) Nghịch binh. Trừ bạo cứu loạn là nghĩa binh, cậy đông mà đánh là
cường binh, nhân giận mà dấy binh là cương binh, bỏ lễ tham lợi là bạo binh,
nước loạn người khổ mà nổi lên là nghịch binh. Muốn phục năm hạng binh ấy
đếu phải có phép. Làm cho nghĩa binh phục thì dùng lễ. Làm cho cường binh
phục thì dùng khiêm tốn. Làm cho cương binh phục thì dùng lời lẽ. Làm cho
bạo binh phục thì dùng biến trá. Làm cho nghịch binh phục thì dùng quyền
biến
1
.
Đời xưa quân có thập và ngũ; xe có hàng lối; trống khua cờ vẫy, người lên
thành trước phần nhiều là những quốc sĩ giỏi cả, người chết trước cũng thường
là người quốc sĩ giỏi. Tổn địch một người mà tổn ta đến hàng trăm người, đó là
giúp địch và hại ta, thế tướng
2
không hay cấm được. Đánh giặc chia quân mà
trốn về hay lâm chiến mà vỡ chạy thì hại lắm, thế tướng không hay cấm được.
Giết người ngoài trăm bước là cung tên; giết người trong 50 bước là giáo mác.
Tướng đã đánh trống mà sĩ tốt cứ ồn ào, bẻ tên, bẻ mác, ôm kích, sau khi thấy
có lợi mới đánh, có mấy hạng người ấy thì tự thua ở trong rồi, thế tướng không
hay cấm được. Quân sĩ lỗi thập ngũ, mất xe, hao binh tổn tướng mà chạy, đại
chúng cũng chạy, thế tướng không hay cấm được. Phàm tướng có thể cấm
được bốn điều ấy thì núi cao cũng sập, nước sâu cũng lấp, trận bền cũng phá.
Nếu không cấm được bốn điều ấy thì cũng như mất thuyền lái mà cách sông
ngòi, không thể được vậy.
Khi lấn vào đất giặc, gặp chốn đồng bằng nội rộng, thì nên kết trận. Nếu gặp
núi sông hiểm trở thì kíp sai kiêu kỵ du binh dò thăm trước sau. Hễ thấy núi
cao rậm rạp, hang hốc ghồ ghề, thì tiền quân từ từ mà tiến để đợi hậu quân, rất
không nên cách xa gián đoạn, đó là yếu lược để giữ hiểm phòng nguy vậy.
Khi lấn vào bờ cõi địch mạnh, dẫu rằng có đường, nhưng phải tiến trộm,
cũng sai du binh lên gò cao, xem xét kĩ càng cả trước sau tả hữu, nếu thấy nơi
nào có đàn chim sợ bay, chồn vượn chạy rối, hay cỏ cây không có gió mà động
