bằng xe, được 10 cỗ trở lên thì thưởng cho người được trước, rồi thay đổi cờ
xí, xáo trộng xe mà ngồi, binh lính thì khôn khéo mà nuôi. Thế gọi là thắng
địch để làm mạnh thêm cho ta. Cho nên việc binh quý thắng mà không quý lâu.
Cho nên tướng giỏi là người giữ tính mệnh của dân, là người chủ an nguy của
nhà nước vậy
2
.
________________________________
1. Xe nhẹ thắng bốn ngựa.
2. Tôn tử, thiên II.
Nghìn dặm chở lương, phí tổn trong ngoài, tiêu dùng tân khách, vật liệu như
keo sơn, đồ đạc như xe giáp, mỗi ngày phí nghìn vàng, rồi sau mỡi cử vạn
quân được.
Sách Kinh thế:
Đi. Khi đi vào chỗ hiểm nên ngại có quân, sang sông cũng rất ngại bị xẻ
nước. Đi ban ngày sợ có quân xông đến. Nghỉ ban đêm lo có địch quấy rối.
Đã chặt đứt thì nối liền; khó nhanh chóng thì đi cuốn
1
. Một chỗ không
phòng thì lỗi sơ suất. Trước vẽ địa hình để xem đại thế; lại tìm người thổ
trước để dẫn đường. Dù cho một bụi rậm, một suối nước cũng phải biết
hết, rồi sau mới có thể hành quân.
Đi nhanh. Quân đi quý, đi thong thả, để nuôi sức. Chỉ khi nhân lúc
người ta không phòng bị và lợi ở đánh gấp thì nên gấp đường đi nhanh.
Ban ngày đi nhanh thì cuốn cờ nghỉ trống, ban đêm đi nhanh thì cuốn
giáp ngậm tăm. Đi nhanh một ngày thì sức mệt. Đi nhanh cả ngày và đêm
thì tinh thần uể oải. Một ngày đi nhanh được một trăm mấy chục dặm
đường; ngày đêm đi nhanh được hai ba trăm dặm đường. Đi đường gần
thì đứt không thành hàng, quân khó đến hết, đi gồm đường xa thì bỏ đại
quân mà tiến, cho nên đại quân ở xa lại sau, người không kịp ăn, ngựa
không kịp nghỉ, nhọc mà ít người theo kịp. Nếu không phải cậy vào sức
đánh bền giỏi, sức địch đã nhụt gẫy và hình thế núi sông đã hiểu suốt, thì
sao dám làm như thế? Cho nên không phải toàn lợi mà không hại. Cẩn
thận chớ cho quân đi nhanh là giỏi vậy!
Sách Võ kinh: Thái công nói
2
: Phàm phép cầm quân nên trước cho quân đi
thăm dò xa, cách địch 200 dặm, biết rõ chỗ quân địch đóng; nếu địa thế không
tiện thì lấy xe vũ xung của ta làm lũy mà đi tới trước và đặt hai lớp án binh ở
