xướng tất cả. Các đời Đường, Tống, Minh đều thất bại vì nạn nói trên, đời
Tống vấp nặng mà đời Minh lại càng nặng hơn nữa.
Kẻ luận việc đời Tống nói rằng : Nếu chỉ bàn suông mà thành công, thì ai
bàn ít mà rõ việc, đó là kẻ sáng suốt trong thiên hạ. Không chết vì tay giặc
cướp mà chết vì tay người nhà, không chết ở nơi biên cương mà chết vì kẻ can
gián ngồi cao, điều tệ hại ấy sinh ra do những người chỉ lo làm mà không chịu
luận bàn. Trái lại đối với những kẻ chỉ bàn suông mà không làm thì họ cứ bàn
luận phân vân như tơ vò không thể gỡ rối. Xét lại việc xưa nay, Hán Tuyên Đế
sử dụng Triệu Sung Quốc, là biết phép dùng tướng vậy.
ĐẠO LÀM TƯỚNG
53.- CẨN MẬT :
Biến động là nguồn gốc của kỳ chính, gặp việc chẳng hé môi, dùng binh
chẳng nói năng. Cho nên khi có việc, không gì hơn được trước, khi động không
gì hơn kín lặng, khi dùng không gì hơn bất ngờ, khi lập mưu không gì bằng
đừng cho ai biết.
54.- HƯ THỰC :
Kẻ thắng trước thì trước hết tỏ ra mình yếu hơn địch cho nên sĩ số chỉ bằng
nửa mà sức đánh gấp bội địch.
Cho nên chưa thấy thắng mà đã đánh, dầu đông quân cũng sẽ thất bại. Kẻ
đánh giỏi ở yên thì không lộn xộn, thấy thắng được thì dấy binh đánh, thấy
không thắng được thì dừng lại.
Ngày xưa kẻ giỏi dùng binh trong lòng muốn như thế nhưng tỏ ra ngoài rằng
mình không muốn như thế, khiến cho địch ngờ rằng mình không muốn như
thế, để thi hành ý muốn của mình đúng như thế, đó là phép vi diệu, để phá
quân, bắt tướng, hàng thành, phục ấp. Bây giờ nếu ý muốn chẳng phải thế, thì
làm ra vẻ muốn như thế, khiến cho địch ngờ rằng mình muốn như thế, để mà
thi hành ý muốn riêng của mình, đó là phép vi diệu để phá quân, bắt tướng,
hàng thành, phục ấp. Cho nên việc bày ra ngoài là ảnh. Cho nên làm ra cho
người thấy, nhưng không có ý ấy, thì trong ảnh lại có ảnh hiện ra. Hai gương
cùng treo soi nhau, đã sâu kín lại càng sâu kín.
