CHƯƠNG X
Cuộc sống vẫn bình lặng trôi đi ở cối xay bột của ông lão Prô-cốp Sa-
pi-en, thường được gọi là Prô-cốp Mi-en-nhich. Bầu trời xanh thắm thanh
bình soi bóng xuống mặt nước phẳng lặng của những cái đầm chứa tĩnh
mịch, những cây gia toả ngát mùi mật thơm lừng, dòng nước - nguồn sống
tốt lành - tuôn chảy thành một luồng khoẻ khoắn óng ánh sáng, vào guồng
của cối xay, hệt như một dòng thuỷ tinh không bao giờ cạn, vỡ tung ra
trong những cánh guồng thành nhiều mảnh vụn trong suốt ngả màu lục nhạt
mỗi lúc một rõ hơn, một trắng hơn, rồi tuôn xuống cái hốc trào bọt trắng
xóa, trong những tiếng rào rào róc rách không ngớt.
Dưới này là tiếng rào rào, còn trên kia là tiếng rì rầm đơn điệu, no ấm,
mãn nguyện của những hạt lúa được đưa vào cối, để rồi dòng bột quý giá,
mượt mà tuôn chảy xuống theo các máng. Chỉ cần đặt bao hứng vào dưới
dòng bột mì ấy mà thôi.
Vì đã gần cuối vụ giáp hạt, cối xay cũng không có mấy việc. Chừng ba
giờ chiều, anh thợ làm công Vi-ta-lix hạ tấm chắn và bánh xe quay chậm
dần lại, dưới sức nặng của nước và đà quay, nó còn cố quay thêm một hồi
hai vòng nữa, nghiến ken két trên các trục bằng gỗ sồi, va chạm lanh canh
trong những bánh răng bằng sắt, lào xào tiếng ngũ cốc thưa dần rồi sau đó
hoàn toàn yên tĩnh. Chỉ có làn bột mù mịt không một tiếng động rơi từ mái
nhà và gác xép xuống đất, xuống những bao hứng, xuống chiếc cân bàn,
đọng thành một lớp dày đến nửa ngón tay.
Các chủ cối xay khác, ít lương tâm hơn, đem thứ bột này bán cho
người ta, riêng ông lão Prô-cốp thì bắt quét sạch để làm thức ăn cho bò và
những con vật khác, vì vậy lũ bò, ngựa của ông cũng như đàn lợn, vịt,
ngỗng và gà của mẹ A-ga-te, đều núc ních no nê như được nuôi bằng thức
ăn của Chúa.
Từ ba giờ chiều trở đi không còn việc gì ở cối xay nữa, và thường vào
giờ này, ông lang An-tô-ni Kô-si-ba bắt đầu lên phố. Ông giũ cho sạch bột
