nổ tung ra và sau đó, hầu như không thể di chuyển được và làm sạch mình
bằng một cuộc vẽ lên người hoành tráng." Ditto, trang 117: "Khi thủy triều
xuống, những đàn cá [của loài cá được gọi là xác-đin] bị kẹt trong những
rạn san hô trải dài ra biển ở xung quanh đảo và những người Onges bỏ lại
tất cả mọi thứ để chèo những chiếc xuồng từ vịnh nước này đến vịnh nước
khác để bắt đầy cá. Mật độ cá gần như bão hòa trong nước và người Onges
cứ tiếp tục chèo cho đến khi họ không còn gì để có thể đựng cá. Không nơi
nào khác trên thế giới mà tôi có thể nhìn thấy cuộc giết mổ tập thể như
vậy. Cá xác-đin của người Andaman lớn hơn so với bình thường, một số
con nặng khoảng nửa ki-lô-gam hoặc hơn... Đàn ông, phụ nữ và trẻ em
làm việc luôn tay, thọc mạnh tay vào những đống cá đến mức họ còn bốc
mùi nhiều ngày sau... Tất cả mọi người nấu ăn và ăn cùng một lúc cho đến
khi (tạm thời) không thể ăn được nữa, phần còn lại được đặt trên giá đỡ tự
tạo với đống lửa đốt từ gỗ thông bốc khói bên dưới. Một vài ngày sau đó,
khi tất cả đã được giải quyết hết, việc đánh cá lại bắt đầu một lần nữa. Và
cuộc sống cứ diễn ra như vậy trong nhiều tuần, cho đến khi bầy cá đã đi
qua hết các hòn đảo."
Những giai thoại này minh họa cách con người thích nghi về sự luân phiên
giữa yến tiệc và nạn đói thường xuyên nhưng không đều đặn trong suốt lịch
sử tiến hóa của chúng ta. Trong Chương 8, tôi đã tóm tắt những lý do dẫn
đến nạn đói thường xuyên trong điều kiện sinh hoạt truyền thống: thiếu
lương thực do sự biến động hàng ngày về tỷ lệ săn bắt-thành công, những
đợt thời tiết khắc nghiệt, sự biến đổi theo mùa có thể dự đoán được để có
dư thừa thức ăn hàng năm, và những biến động thời tiết hàng năm không
thể đoán trước được; trong nhiều xã hội, con người ít hoặc không có khả
năng tích lũy và dự trữ thực phẩm dư thừa; thiếu chính quyền nhà nước
hoặc các phương tiện khác để tổ chức, tổng hợp thực phẩm dự trữ, để vận
chuyển, trao đổi trên diện rộng. Ngược lại, Bảng 11.2 sưu tầm một số giai
thoại về tính tham ăn trên toàn thế giới vào những thời điểm thức ăn có sẵn
trở nên dư thừa đối với xã hội truyền thống.
