J.LEIBA
Chính tên là Lê Văn Bái. Sinh năm 1912 ở Yên Bái. Chánh quán: làng Nam Trực, phủ Nam Trực (Nam Định). Học trường Bảo hộ
Hà Nội đến năm thứ ba rồi bỏ đi theo một bọn giang hồ mại võ trót một năm, Sau về quê học chữ Hán. Năm 1935, đậu thánh chung, rồi
vào ngạch thư ký tòa sứ Bắc Kỳ. Vì đau nặng, nên được phép nghỉ dài hạn.
Đã viết giúp: Ngọ báo, Loa, Tin văn, L’Annam nouveau. Tiểu thuyết thứ bảy, Ích hữu, Việt báo, Nam Cường (ký Thanh Tùng Tử và
sau J.Leiba).
Thơ đăng báo Loa với một tên ký chẳng Việt Nam tí nào, thế mà vừa ra đời Leiba liền được
người ta thích.
Người ta thích những vần thơ có giọng Đường rõ rệt, mà lại nói được nỗi lòng riêng của người
thời nay. Trong khuôn khổ xưa, cái hương vị mới ấy rất dễ say người. Thơ Leiba ra đời (1934)
giữa lúc ai nấy đều thấy mình như trẻ lại. Các nhà thơ đương thời, Thế Lữ, Đông Hồ, Thái Can, kẻ
trước người sau, đều tả bằng những nét âu yếm nỗi lòng của người thiếu nữ lúc mới bén tình yêu.
Nhưng không ai nói được đầy đủ như tác giả bài “Năm qua”
những giai đoạn của một cuộc
yêu đương nhóm lên từ hồi tóc còn bỏ xõa. ít ai nói được như Leiba những vui buồn của người
xuân nữ. Những câu như:
Hoa tặng vừa tàn bông thược dược,
Tìm chàng bỗng vắng, bóng chàng xa...
hay là:
Sầu đối gương loan, bóng lạ người,
Chàng không lại nữa, đẹp cùng ai?
có thể để ngang với những câu tuyệt hay trong thơ cổ.
Hồi ấy là hồi đẹp nhất trong đời thơ Leiba, về sau thơ Leiba không được hồn nhiên như thế nữa.
Không rõ những gì đã đến trong đời thi nhân, nhưng lời thơ như vướng tí cặn của những đêm
phóng túng. Hình như Leiba đã đau khổ nhiều lắm. Người tức tối lúc nghĩ đến nấm cỏ đương chờ
mình:
Vì biết phù sinh đời có thế,
Thông minh, tài bộ, thế gia chi!
Học thành, danh đạt, chung quy hão:
Mắt nhắm, tay buông, giữ được gì?
Thà chọn sinh vào nhà ẩu phụ,
Cục cằn, mất dạy, lại ngu si.
Leiba là một người bao giờ cũng có dáng điệu quý phái, ưa cái không khí quý phái, tin ở tài
năng, ở dòng dõi mình, và rất tự trọng, cả trong những lúc buông tuồng. Một người như thế mà nói
những lời như thế hẳn phải chán nản lắm.
Chán nản đưa người về tôn giáo. Thơ Leiba hổi sau có bài đượm mùi Phật. Mặc dầu chưa đúng
hẳn với tinh thần đạo Phật. Bài “Bến giác”
