với tuổi của nó. Tôi xin nhắc lại rằng sự phát triển theo tuyến tính - một ý
tưởng thuộc trường phái Plato - không phải là một chuẩn tắc.
Quá trình so với kết quả
Chúng ta thường thiên vị những gì “giật gân” và cực kỳ rõ ràng. Điều
này ảnh hưởng đến cách chúng ta đánh giá các vị anh hùng. Hầu như ý thức
của chúng ta không còn nhiều khoảng trống dành cho những vị anh hùng
nào không tạo ra kết quả hữu hình - hay những người chỉ tập trung vào quy
trình chứ không vào kết quả
Tuy nhiên, những người - dĩ nhiên vẫn thuộc xã hội loài người - luôn quả
quyết rằng mình đánh giá cao quy trình hơn kết quả đều đang che giấu một
phần sự thật. Người ta thường nói theo kiểu nửa đùa nửa thật rằng nhà văn
không sáng tác vì danh tiếng, nghệ sĩ sáng tạo vì nghệ thuật, bởi vì “bản
thân hoạt động đó chính là phần thưởng dành cho họ rồi”. Đúng vậy, những
hoạt động này có thể thường xuyên mang đến cảm giác tự hài lòng. Nhưng
điều này không có nghĩa là những người làm nghệ thuật không bao giờ
mong muốn được chú ý, hay sẽ không kiếm được tiền nếu được công chúng
yêu mến; và cũng không có nghĩa là những người cầm bút sẽ không thức
dậy sớm vào sáng thứ Bảy để kiểm tra xem có tên tác phẩm của mình trong
mục Giới thiệu sách của tờ New York Times hay không, hoặc sẽ không
thường xuyên kiểm tra hòm thư để mong nhận được lá thư phúc đáp của
New York Times mà mình trông chờ bấy lâu nay. Thậm chí một nhà triết
học có tầm cỡ của trường phái Hume phải ốm liệt giường mấy tuần liền khi
tuyệt tác của mình (mà sau này được biết đến như một công trình nghiên
cứu về bài toán Thiên Nga Đen) bị một nhà phê bình nông cạn nào đó xem
như rác rưởi - dù ông biết rằng người ấy đã sai và chắc hẳn không hiểu hết
được những ý tưởng cốt lõi của mình.
Nhưng đau khổ nhất là khi bạn phải chứng kiến một trong số những
người đồng đẳng với mình, người mà mình coi thường, đang trên đường
đến Stockhom để nhận giải Nobel.
