trọng sẽ bị bỏ lỡ. Nhưng nhìn chung, xã hội vẫn có thể hợp nhất những
phần thông tin này vào chức năng hoạt động của nó. Nhìn chung, xã hội
suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ. Hayek tấn công chủ nghĩa xã hội và
quản lý các nền kinh tế như một sản phẩm của những gì mà tôi gọi là kiến
thức lập dị (nerd knowledge) hay quan điểm Plato - nhờ vào sự phát triển
của kiến thức khoa học, chúng ta đánh giá quá cao khả năng của mình trong
việc hiểu được những thay đổi tinh tế kiến tạo nên thế giới, và tầm quan
trọng cần có của từng thay đổi đó. Ông đã khéo léo gọi hiện tượng này là
“thuyết khoa học vạn năng”.
Đây là căn bệnh thâm căn cố đế trong các thể chế của chúng ta. Đó là lý
do vì sao tôi sợ các cơ quan chính phủ và các tập đoàn lớn - thật khó phân
biệt được hai nhóm này. Cơ quan chính phủ đưa ra các dự đoán; còn các
công ty đưa ra các đề án; hàng năm, các nhà dự đoán đưa ra mức lãi suất
thế chấp và thị trường chứng khoán vào cuối năm tiếp theo. Các tập đoàn
tồn tại không phải vì đưa ra dự đoán đúng, mà giống như các tổng giám đốc
đi thăm Wharton mà tôi đã đề cập trước đó, có lẽ vì may mắn. Và, cũng
giống như một chủ nhà hàng, họ có thể sẽ làm tổn thương chính bản thân
mình chứ không phải chúng ta - có lẽ việc giúp đỡ và hỗ trợ việc tiêu dùng
của chúng ta bằng cách mang đến các mặt hàng tồn kho, như cước gọi quốc
tế giá rẻ được tài trợ bởi nguồn đầu tư thái quá trong thời đại dotcom.
Chúng ta, những người tiêu dùng, có thể để họ dự đoán tất cả những gì họ
muốn nếu đó là thứ cần thiết để họ làm ăn. Hãy để họ tự treo cổ chính mình
nếu như họ muốn thế.
Như tôi đã đề cập ở Chương 8, trên thực tế, những người New York
chúng ta đều có lợi từ sự cả tin theo kiểu Đông-ki-sốt của các tập đoàn và
các chủ nhà hàng. Đây là lợi ích của chủ nghĩa tư bản mà mọi người ít thảo
luận.
Nhưng các tập đoàn có thể lâm vào cảnh phá sản lâu mau tùy thích, nhờ
đó sẽ trợ cấp cho những người tiêu dùng chúng ta bằng cách chuyển tài sản
của họ vào túi chúng ta - càng nhiều công ty phá sản, càng tốt cho chúng ta.
Cơ quan chính phủ là doanh nghiệp nghiêm túc hơn và chúng ta cần phải
đảm bảo rằng mình không phải trả giá cho hành động điên rồ của nó. Với
