Đôi khi, bạn gặp phải những giống người có trí tuệ vượt trội đến mức họ
có thể dễ dàng thay đổi suy nghĩ của bản thân.
Hãy lưu ý về sự bất cân xứng mang yếu tố Thiên Nga Đen dưới đây. Tôi
tin rằng bạn có thể hoàn toàn chắc chắn về một số thứ, và nhất định phải
như thế. Bạn có thể tự tin về phản chứng thực hơn chứng thực. Karl Popper
bị buộc tội khuấy động sự thiếu tự tin nhưng lại viết với giọng điệu tự tin
quá khích (một sự buộc tội mà đôi khi nhà văn này phải chịu bởi những
người không theo lôgic về chủ nghĩa thực nghiệm hoài nghi của tôi). Thật
may, chúng ta đã học được rất nhiều kể từ thời Montaigne về cách tiếp tục
với lối hoài nghi thực nghiệm. Sự bất cân xứng mang yếu tố Thiên Nga
Đen cho phép bạn tự tin về những gì không đúng, chứ không phải về những
gì bạn tin là đúng. Có một lần, người ta hỏi Karl Popper liệu một người “có
thể giả mạo sự giả mạo” không (hay nói cách khác, liệu một người có thể
hoài nghi về chủ nghĩa hoài nghi không). Câu trả lời là ông đã đuổi cổ các
sinh viên ra khỏi lớp học vì đã hỏi những câu hỏi thông minh hơn câu hỏi
đó. Đúng là Ngài Karl!
QUÁ KHỨ CỦA QUÁ KHỨ, VÀ TƯƠNG LAI
CỦA QUÁ KHỨ
Có một số chân lý chỉ gây ảnh hưởng đối với trẻ con - còn người lớn và
những người không phải triết gia chỉ để tâm đến những chuyện nhỏ nhặt
của cuộc sống hàng ngày và nhu cầu phải lo lắng về “các vấn đề nghiêm
trọng”, vì thế họ bỏ qua những hiểu biết sâu sắc này để tập trung vào những
vấn đề có liên quan hơn. Một trong những chân lý này có liên quan đến sự
khác biệt lớn hơn về kết cấu và chất lượng giữa quá khứ và tương lai. Nhờ
cả đời nghiên cứu về sự khác biệt này, tôi mới hiểu rõ hơn so với hồi bé,
nhưng không còn hình dung về nó một cách đầy sống động nữa.
Cách duy nhất để bạn có thể hình dùng về một tương lai “giống” với quá
khứ là hãy giả định rằng tương lai sẽ là một phác thảo chính xác của quá
