Tình huống này thậm chí còn lệch hơn nữa đối với doanh số bán sách.
Nếu tôi nói với bạn rằng hai tác giả bán được tổng cộng 1 triệu cuốn sách,
tổ hợp có thể xảy ra nhất là một người bán được 993.000 cuốn còn người
kia được 7.000 cuốn. Điều này rất dễ xảy ra so với trường hợp mỗi người
bán được 500.000 cuốn. Đối với bất kỳ số tượng lớn nào, mức phân chia đó
sẽ càng bất cân xứng. Vì sao lại như thế? Bài toán về chiều cao cho chúng
ta một sự so sánh. Nếu tôi nói với bạn rằng tổng chiều cao của hai người là
14 feet, bạn sẽ nhận thấy rằng mức phân chia khả dĩ nhất là mỗi người cao
7 feet, chứ không phải người này cao 2 feet và người kia cao 12 feet; cũng
không thể người này 8 feet còn người kia 6 feet! Số người có chiều cao trên
8 feet hiếm đến mức một tổ hợp như thế sẽ không thể xảy ra.
Extremistan và quy luật 80/20
Bạn có bao giờ nghe về quy luật 80/20 chưa? Đó là một dạng phổ biến
của định luật lũy thừa - thật ra, đó chính là cách mọi thứ bắt đầu khi
Vilfredo Pareto quan sát thấy rằng 80% đất đai ở Ý là thuộc quyền sở hữu
của 20% dân số nước này. Một số người sử dụng quy luật này để ám chỉ
rằng 80% công việc được thực hiện bởi 20% dân số. Hoặc 80% nỗ lực góp
phần tạo ra 20% thành quả và ngược lại.
Xét về mặt chân lý thì cách diễn giải này không khiến bạn ấn tượng:
chúng ta có thể dễ dàng gọi nó là quy luật 50/01, tức là 50% công việc xuất
phát từ 1% số công nhân. Lối trình bày này càng khiến cho thế giới có vẻ
bất công hơn, tuy nhiên hai công thức này chính là một. Bằng cách nào?
Nếu có sự bất bình đẳng thì khi đó, những yếu tố cấu thành 20% trong quy
luật 80/20 đó cũng đồng thời có sự đóng góp không đồng đều - chỉ một vài
trong số đó tạo ra phần lớn kết quả. Có thể giới hạn con số này xuống còn
khoảng 1 trên 100 góp phần tạo ra hơn nửa trong toàn kết quả.
Quy luật 80/20 này không chỉ mang tính ẩn dụ, nó không phải là một quy
luật, càng không phải là một định luật cứng nhắc. Trong lĩnh vực kinh
doanh sách ở Mỹ, tỷ lệ đó có thể là 97/20 (tức là 97% doanh số bán sách
được tạo ra bởi 20% tác giả); sẽ càng tồi tệ hơn nếu bạn tập trung vào lĩnh
