thế giới của chúng ta, từ thành công của các ý tưởng và các tôn giáo cùng
động lực của các sự kiện lịch sử cho đến cả những yếu tố cấu thành cuộc
sống riêng tư của mỗi người. Kể từ sau kỷ Pleistocene, tức một vạn năm về
trước, ảnh hưởng của những yếu tố Thiên Nga Đen này không ngừng tăng
lên. Nó đã bắt đầu tăng vọt lên trong suốt cuộc cách mạng công nghiệp khi
thế giới bắt đầu trở nên phức tạp hơn, còn những sự kiện thông thường mà
chúng ta nghiên cứu, thảo luận hay cố gắng dự đoán dựa trên thông tin thu
thập được từ báo chí đang ngày càng trở nên nhỏ bé.
Hãy tưởng tượng xem, làm sao mà vốn hiểu biết ít ỏi về thế giới trước
thềm của những sự kiện xảy ra trong năm 1914 lại có thể giúp bạn đoán
được điều gì sắp xảy ra. (Đừng trả lời tôi bằng những cách giải thích mà
các giáo viên trung học đã từng gieo vào đầu bạn). Đâu là căn nguyên của
Hitler và cuộc chiến diễn ra sau đó? Do đâu mà khối Xô Viết bị tan rã?
Khởi nguồn của trào lưu chính thống Hồi giáo? Rồi sự bùng nổ của
Internet? Và đâu là gốc rễ của sự sụp đổ thị trường năm 1987 (cũng như
quá trình phục hồi đầy bất ngờ của nó)? Các trào lưu, dịch bệnh, thời trang,
sự nổi lên của các trường phái nghệ thuật và trường đào tạo nghệ thuật. Tất
cả đều xuất hiện sau những động lực mang yếu tố Thiên Nga Đen này. Quả
thực, mọi thứ quan trọng xung quanh bạn đều có khả năng ẩn chứa yếu tố
này.
Sự kết hợp giữa khả năng dự đoán thấp và sức ảnh hưởng lớn khiến yếu
tố Thiên Nga Đen trở thành một câu hỏi lớn, tuy nhiên, đó chưa phải là vấn
đề cốt lõi của cuốn sách này. Thực tế còn cho thấy chúng ta có xu hướng
hành động như thể hiện tượng này không hề tồn tại. Ý tôi không phải chỉ có
bạn, người nhà của bạn hay tôi, mà hầu như tất cả các “nhà khoa học xã
hội” - những người, mà hơn cả trăm năm qua, đã bám theo một niềm tin sai
lầm rằng các công cụ của họ có thể đo lường được sự bất định. Vì việc áp
dụng các môn khoa học về sự bất định để giải quyết các vấn đề của thế giới
thực đã tạo ra những hiệu ứng nực cười. Tôi có vinh dự được chứng kiến
điều này trong ngành tài chính và kinh tế học. Hãy thử yêu cầu nhà quản lý
danh mục vốn đầu tư của bạn định nghĩa “rủi ro” và tôi dám chắc anh ta sẽ
cung cấp cho bạn biện pháp nhằm loại trừ yếu tố Thiên Nga Đen - mà như
