Bài Tựa Sách Mâu Tử Lý Hoặc
Luận
(Trích Việt Nam Phật Giáo Sử Luận I, Lá Bối, Sài Gòn 1973 - Nguyễn Lang
dịch)
"Mâu Tử tôi đối với kinh truyện và chư gia, sách lớn sách nhỏ không sách
nào là không mê. Tuy không thích binh pháp, nhưng cũng đọc sách binh
pháp. Tuy đọc sách thần tiên bất tử nhưng không tin thần tiên bất tử, cho đó
là chuyện hư đản. Sau khi vua Hán Linh Đế băng hà, thiên hạ nhiễu loạn,
chỉ có Giao Châu là yên ổn, các bậc dị nhân phương Bắc đều tới đây, phần
lớn đều tin theo thuật thần tiên tịch cốc trường sinh. Hồi ấy có nhiều học
giả, Mâu Tử thường lấy ngũ kinh ra vấn nạn, các đạo gia và thuật sĩ không
ai đối đáp cho xuôi được, cũng tỷ như Mạnh Kha cự lại với Dương Chu
Mặc Địch. Trước kia Mâu Tử cùng mẹ tới tỵ nạn ở Giao Chỉ, năm 26 tuổi
về Thương Ngô cưới vợ. Thái thú (Sĩ Nhiếp) nghe có chút học thức, tới
mời nhận một chức vụ. Hồi đó tuổi vừa lớn, lòng chuyên về việc học, lại
thấy đời loạn lạc không có ý muốn ra làm quan, cho nên tôi từ chối không
đến. Lúc bấy giờ các châu quận (ở Hán) nghi ngờ nhau, chia cách không
thông thương với nhau. Thái thú thấy tôi học rộng biết nhiều, muốn nhờ đi
Kinh Châu. Mâu Tử cho rằng quyền tước vinh hoa thì dễ từ, nhưng sứ
mạng thì khó chối cho nên đã chuẩn bị để đi. Gặp lúc đó vị châu mục cảm
tài học, thấy chưa có chức phận liền muốn giao cho một quan chức, nhưng
tôi cũng cáo bệnh không đi. Người em của châu mục là thái thú Dự Chương
bị viên tướng tải lương là Sạ Dung sát hại; châu mục sai kỵ đô úy Lưu Sản
đem binh về Dự Chương, nhưng sợ các phiên trấn nghi nan không để cho
quân lính đi. Châu mục liền mời Mâu Tử tới mà nói rằng: 'Em tôi bị nghịch
tặc hại, niềm đau cốt nhục nung nấu tâm can; nay tôi muốn sai Lưu đô úy
đi về, nhưng sợ ngoại giới nghi nan đi không lọt được. Ngài văn võ kiêm
