Thực Tập Hơi Thở Chánh Niệm
Chúng ta đọc tiếp bài tựa kinh An Ban Thủ Ý: "Loại trừ cái tâm có mười ba
ức uế niệm để đạt tới tám pháp: sổ, định, chuyển, niệm, trước, tùy, xúc và
trừ (đếm, tập trung, đổi, nhớ, gắn vào, theo, chạm và loại trừ)." Lúc bấy giờ
trong giới tu tập, các thầy đã sáng chế ra phép gọi là lục diệu pháp môn. Đó
là sổ tức (đếm hơi thở), tùy tức (theo dõi hơi thở), chỉ (làm ngưng lại), quán
(nhìn sâu vào), hoàn (trở về), tịnh (làm cho lắng trong, thanh tịnh, hết ô
nhiễm). Sáu danh từ này không có mặt trong nguyên bản của kinh Quán
Niệm Hơi Thở, Nam Tông cũng như Bắc Tông. Đó là pháp môn do các tổ
các thầy đưa vào. Trước hết là sổ tức: tâm mình loạn quá, mình dùng
phương pháp đếm. Thở vào đếm một, thở ra đếm một. Thở vào đếm hai,
thở ra đếm hai. Và cứ đếm như vậy cho đến mười. Đếm mười xong lại đếm
một trở lại. Hoặc là đếm lui trở lại từ mười đến một. Tập một hồi, đếm
không còn lộn thì tâm mình bắt đầu có định. Ở tại Làng Mai, chúng ta ít
dùng phương pháp sổ tức. Ta chỉ dùng phương pháp tùy tức. Trong khi đi
thiền hành, ta cũng có thể dùng con số để đếm những bước chân. Nhưng
thường thường thì ta chỉ theo dõi hơi thở. Khi thực tập đếm thành công rồi,
nghĩa là không còn đếm lộn nữa, thì ta thấy pháp đếm có tính cách sơ đẳng.
Ta không thích đếm nữa, ta bỏ đếm và theo phương pháp thứ hai gọi là tùy
tức, nghĩa là theo dõi hơi thở. Thở vào tới đâu thì mình biết tới đó. Thở ra
tới đâu thì mình biết tới đó. Ta không lộn hơi thở vào là hơi thở ra. Ta
không lộn hơi thở ra là hơi thở vào. Thở vào mình ý thức được hơi thở vào.
Không có giây phút nào gián đoạn hết. Thở ra cũng vậy. Đó gọi là tùy tức.
Tùy tức có thể rất mầu nhiệm. Ở đây thầy Tăng Hội chép ra tám pháp thay
vì sáu, nhưng mà rốt cuộc thầy cũng chỉ dùng sáu pháp. Thầy đã chép ra
tám pháp vì hồi đó có thầy dạy bốn pháp, có thầy dạy sáu pháp, bảy pháp
hoặc tám pháp. Thầy viết vào đây tám pháp. "Tám pháp này đại khái được
chia làm hai phần. Tâm ý sở dĩ định được là nhờ theo dõi hơi thở (tùy). Mà
muốn theo dõi được hơi thở dễ dàng thì ta nên thực tập phép đếm hơi thở
