như vậy không có nghĩa là tuyệt đối không cho con chơi với những đứa trẻ khác mới là tốt.
Đôi khi vẫn nên cho trẻ gặp gỡ, giao lưu, tiếp xúc với nhau dưới sự giám sát của bố mẹ, như
thế trẻ sẽ tránh được những ảnh hưởng xấu. Con trai tôi được hạn chế theo cách đó, và kết
quả rất tốt. Karl không bị nhiễm những thói hư tật xấu, vì thế không bao giờ cãi nhau đánh
nhau với những trẻ khác, nếu thấy bạn có hành vi xấu thường tránh xa. Vì thế mọi đứa trẻ khi
tiếp xúc với Karl đểu rất quý mến, khi tôi cho cháu đi chơi ở đâu thì lúc về những đứa trẻ
khác cũng đều khóc và muốn giữ lại. Ở nhà Karl không có cơ hội để tranh chấp với ai, vì thế
không dễ bị kích động như những đứa trẻ khác. Và đứa trẻ dù có xấu đi nữa cũng không có lý
do gì để tức giận với Karl. Cho đến tận năm 18 tuổi, tôi vẫn không hề thấy Karl cãi lộn.
Trong thời gian học đại học cũng có xảy ra tranh luận về học tập, nhưng Karl không hề làm
người khác mất cảm tình. So với hầu hết các bạn học thì Karl ít tuổi hơn, nên tôi cũng khá lo
lắng. Nhưng vì Karl đối với mọi người rất chân thành, nên tự nhiên có rất nhiều bạn bè thân
thiết, khiến tôi cũng phải cảm động.
Như vậy, theo kinh nghiệm của tôi, trẻ ko có bạn chơi sẽ không vui, dẫn đến hay cáu
kỉnh, khó bảo,… là nhận định sai lầm. Và vì thấy trẻ có hứng thú chơi với trẻ con mà quan
niệm rằng phải để cho trẻ được làm như vậy, với tôi đó là một thành kiến, có điều nó chưa dễ
thay đổi”.
XIV.
Witte cha đã mất rất nhiều công sức để hướng thiện cho con. Ngay từ lúc thơ ấu ông đã
kể cho con nghe những câu chuyện về cái thiện, đặc biệt là những truyện trong kinh thánh.
Và khi Witte con làm được điều tốt, ông đều khen ngợi, nhưng cũng luôn chú ý để việc khen
ngợi không quá đà khiến con sinh ra kiêu ngạo. Khi Witte con lớn hơn một chút, ông cho con
đọc thơ về đạo đức. Ở Đức có rất nhiều thơ ca ca ngợi tình bạn, tình yêu, lòng dũng cảm, đức
hi sinh…, Witte con đều thuộc hết. Ngoài ra, ông còn có một cuốn sách ghi lại những việc tốt
của Witte con để giữ làm kỷ niệm. Với cách khen ngợi này, ngay từ nhỏ Witte con đã rất biết
tự mình nỗ lực làm những điều tốt đẹp.
Nhưng, điều mà Witte cha đã cố gắng nhất chính là làm sao để con có thể cảm thấy
niềm vui khi làm việc thiện, niềm vui trong việc nghiêm khắc với bản thân mình. Không phải
