tôi, và sau năm mươi năm bố mẹ tôi lấy nhau, tôi vẫn thấy họ ôm ấp nhau,
cầm tay và hôn nhau – tôi tin chính điều này đã giúp tôi không ngại bộc lộ
mình là một người chồng và người cha luôn yêu thương chăm sóc gia đình.
Cả cha lẫn mẹ tôi đều quyết định rằng tôi nên biết về những điều họ đã
trải qua. Khi loạt phim tài liệu truyền hình The World at War được chiếu, tôi
mới mười ba tuổi, và cha mẹ bắt tôi mỗi tuần phải xem nó một mình. Họ
không chịu nổi khi xem cùng tôi. Tôi nhớ khi người ta chiếu những thước
phim trực tiếp về những khu trại, tôi nhìn rất kỹ để xem có thấy cha mẹ tôi
không. Đoạn phim đó cứ ám ảnh tôi mãi cho tới bây giờ.
Cha tôi thấy thoải mái khi chia sẻ về những cuộc phiêu lưu của mình ở
trại, nhưng chỉ ở các lễ hội Do Thái khi cha và những người đàn ông khác
ngồi quanh bàn kể chuyện về trải nghiệm của họ – tất cả đều rất hấp dẫn.
Tuy vậy, mẹ tôi không bao giờ kể chi tiết ngoại trừ một lần mẹ kể cho tôi
rằng lúc mẹ bị ốm nặng ở trại, bà ngoại đã hiện lên và nói với mẹ, “Con sẽ
khỏe thôi mà. Đi đến một vùng đất thật xa và sinh một thằng con trai.”
Tôi sẽ cố kể vài sự kiện cho thấy những năm tháng đó đã ảnh hưởng đến
cả hai người như thế nào. Cha tôi bị buộc phải đóng công ty khi tôi mười sáu
tuổi, tôi đi học về vừa lúc người ta lôi xe của chúng tôi đi và treo biển bán
đấu giá bên ngoài ngôi nhà. Trong nhà, mẹ tôi đang gói ghém tất cả tư trang
của chúng tôi. Mẹ đang hát. Ồ, tôi thầm nghĩ, cha mẹ vừa mới mất tất cả thế
mà mẹ vẫn còn hát được sao? Mẹ bảo tôi ngồi xuống và kể cho tôi nghe
chuyện gì đang diễn ra và tôi hỏi mẹ, “Sao mẹ có thể vừa gói ghém đồ vừa
hát thế ạ?” Nở nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt, mẹ bảo khi người ta đã sống
bao nhiêu năm trong hoàn cảnh chẳng biết năm phút sau mình có chết hay
không thì chẳng có gì mà người ta không thể xử lý được. Mẹ bảo, “Miễn là
chúng ta vẫn còn sống và khỏe mạnh, mọi thứ sẽ ổn cả thôi.”
Có một vài điều vẫn đeo đẳng họ mãi. Trong khi chúng tôi đi trên đường,
mẹ hay cúi xuống hái cỏ bốn lá hoặc năm lá trên mặt đất, bởi vì hồi còn ở
trại, nếu mẹ tìm được một cây cỏ này và đưa cho lính Đức – những người
này tin chúng mang lại may mắn – mẹ sẽ nhận được suất ăn thêm gồm có
xúp và bánh mì. Còn cha, cha vẫn thiếu cảm xúc và vẫn còn bản năng sinh
