cả kinh nghiệm học được ở nhà trường đều mâu thuẫn với những điều học
được ở ngoài đời. Không còn là gì của trường học nữa. Những năm thơ ấu
đã hoàn toàn sụp đổ.
Y quay gót trở ra. Hai tấm bia đá ở hai bên cửa vào ghi tên những học trò
cũ chết vì tổ quốc. Y còn nhớ bia bên phải dành cho những học sinh chết
hồi đệ nhất Thế chiến. Mỗi ngày lễ quốc khánh người ta lại đặt trên bia một
cành thông và một ít lá sên. Vị hiệu trưởng đọc những bài diễn văn nảy lửa
về nước Đức đại cường quốc, về sự trả thù, về danh dự tổ quốc. Graber lại
trông thấy cái bụng phệ nhũn nhèo của ông mà mồ hôi chảy ròng ròng trên
mặt ông. Bia bên trái dành cho tử sĩ trận đệ nhị Thế chiến hãy còn mới. Y
đọc những tên khác trên bia; danh sách đã dài, nhưng không thiếu chỗ cho
anh hùng tử sĩ ngày mai.
Y gặp một viên quản trị.
- Anh tìm gì?
- Không.
Y định đi ra nhưng bỗng nhớ ra một điều gì, vội hỏi:
- Ông chỉ giùm chỗ ở của giáo sư Pohmann.
- Ông ta không dạy ở đây nữa.
- Tôi cũng biết. Bây giờ giáo sư ở đâu?
Ông ta đưa mắt nhìn quanh cẩn thận. Graber nói:
- Không có ai đâu, giáo sư ở đâu?
- Ông ấy ở công trường Jahn số 6. Anh là cựu học sinh ở đây?
- Vâng. Bây giờ hiệu trưởng vẫn là ông Schimmel?
