THÔN QUÊ LIỆT TRUYỆN - Trang 100

cất vào kho như thóc gạo, vải vóc. Chỉ có thể xả bớt đi hoặc cho ngừng một
tổ máy… Làm thuỷ điện rất tốn kém vốn đầu tư ban đầu, nhưng khi tổ máy
đầu tiên đã phát điện, tức là đã hoàn thành bảy mươi phần trăm công việc.
Ba mươi phần trăm còn lại cho các tổ máy sau tuy tốn ít vốn đầu tư hơn,
nhưng mức độ khó khăn không nhỏ, vật tư và lao động cũng tốn kém không
nhỏ. Thường, người tra chỉ quan tâm đến đứa con đầu lòng, cùng lắm là
đứa thứ hai. Đến đứa con thứ ba thì… trời sinh voi, trời sinh cỏ. Tổ máy số
3 của Sông Đà đang trong cảnh ngộ ấy. Năm 1990, chúng tôi xin đầu tư
160 tỷ nhưng chỉ được duyệt 130 tỷ. Năm 1991, yêu cầu 152 tỷ, chỉ được
duyệt 120 tỷ. Nhà nước có khó khăn, đành vậy, nhưng người gánh chịu trực
tiếp vẫn là cánh thợ Sông Đà. Cậu hãy tưởng tượng: Một “bể” người đông
tới hai vạn cộng với một vạn hai ngàn người già, trẻ em ăn theo. Mà khối
lượng công việc của chúng tôi hiện nay đâu cần tới con số vạn ấy. Hiện tại
chúng tôi chỉ cần bảy ngàn công nhân tôi. Cuối năm, chuẩn bị cho tổ máy
số bốn chỉ cần hai ngàn người. Tìm việc làm, xoay ra nguồn thu nhập để
nuôi hai vạn người quả là một bài toán nan giải. Căn bệnh duy ý chí và cơ
chế bao cấp của chúng ta bây giờ mới “phát huy” tác hại cậu ạ. Công trình
thế kỷ cho nên tăng người vô tội vạ. Tăng người thì tăng quỹ lương, tăng
chế độ, lại có các ban bệ, bề thế, anh giám đốc chẳng phải nuôi ai nên các
công ty, các xí nghiệp cứ phình ra. Rồi nhà cửa cũng phải nhất nhất lên cao
tầng cho nó bề thế, xứng đáng với thành phố ánh sáng. Công trình, đất đai ở
đây đâu có thiếu mà sao cứ thích làm nhà năm tầng. Bây giờ không ai thích
ở tầng cao. Vì anh sống không có trời, không có đất, nghỉ việc một ngày là
chết. Có đất anh sẽ có một cân rau, một con gà, một con lợn. Người ta khen
thành phố chúng tôi đẹp, nhưng chúng tôi thì đau khổ. Cậu thử lên các tầng
năm xem. Các phòng dần biến thành nhà vệ sinh. Cánh cửa, bản lề mất mát
cả. Người ta sống dưới đất nhưng lại thích lên trên cao ỉa… (!) Chúng tôi
làm ra điện, nhưng khi điện đã phát lên lưới rồi thì người quản lý cấp phát
lại là Công ty Điện lực. Chúng tôi phải mua điện là đúng thôi. Nhưng cậu
có tưởng tượng được không, chúng tôi mua trong hiện trạng thế này. Họ
cấp cho chúng tôi điện 110 kilôvôn. Về nguyên tắc, khi đến hộ tiêu dùng
phải là điện hạ thế 220 kilôvôn. Dùng điện 110 kilôvôn, thực tế khi đến các