mới có trấn Vân Đồn, thương cảng Vân Đồn. Thời vua Lý Anh Tông
(1136-1175), để bảo vệ vùng phên dậu hiểm yếu của Tổ quốc, nhà vua đặc
cử hoàng tử Lý Long Tường thống lĩnh hạm đội thuỷ binh trấn giữ ở đây.
Khi Trần Thủ Độ cuớp ngôi nhà Lý cho Trần Cảnh, biết không thể tồn tại
được, hoàng tử Lý Long Tường đã đưa vợ con và thủ hạ thân tín vượt hàng
ngàn dặm biển lên tít xứ Cao Ly lánh nạn. Nghe nói, để tổ chức thành công
chuyến vượt biển lịch sử ấy, bộ hạ của ông đã đưa xuống thuyền mấy trăm
con chó để làm thực phẩm ăn đường. Có lẽ vì thế mà người Hàn Quốc bây
giờ cũng giống người Việt, rất thích món mộc tồn khoái khẩu nay chăng?
Tiếp đến, thời Trần, các đảo đông bắc càng được củng cố, trở thành trang
Vân Đồn. Thương cảng Vân Đồn thành nơi buôn bán tấp nập với các
thuyền buồm nước ngoài. Năm 1287, cuộc chiến chống quân Nguyên
Mông lần thứ ba đại thắng lợi, trong đó có chiến công hiển hách của quân
và dân Vân Đồn do Trần Khánh Dư chỉ huy, tiêu diệt đoàn thuyền chở 70
vạn hộc lương của đại tướng Trương Văn Hổ. Về sự kiện này, sách Đại Việt
sử ký toàn thư đã viết: “… Khi ấy thuỷ quân Nguyên đánh vào Van Đồn,
Hưng Đạo Vương giao hết công việc biên thuỳ cho Phó tướng Vân Đồn là
Nhân Huệ Vương Khánh Dư. Khánh Dư đánh thất lợi (không chặn nổi thuỷ
quân giặc, để chúng qua được cửa An Bang tiến về Vạn Kiếp - TG), thượng
hoàng được tin sai trung sứ xiềng Khánh Dư giải về kinh. Khánh Dư nói
với trung sứ: Lấy quân pháp mà xử, tôi cam chịu tội, nhưng xin khất hai, ba
ngày, để mưu lập công rồi về chịu tội búa rìu vẫn chưa muộn. Trung sứ
theo lời xin đó, Khánh Dư liệu biết quân giặc đã qua, thuyện vận tải tất theo
sau, nên thu thập tân binh đợi chúng. Chẳng bao lâu thuyền vận tải quả
nhiên đến. Khánh Dư đánh bại chúng, bắt được quân lương khí giới nhiều
không kể xiết, tù binh cũng rất nhiều. Lập tức sai chạy ngựa mang thư về
báo. Thượng Hoàng tha cho tội trước không hỏi đến và nói: Chỗ trông cậy
của quân Nguyên là lương thảo, khí giới, nay đã bị ta bắt được, sợ nó chưa
biết, có thể còn hung hăng chăng?” Bèn tha những tên bị bắt về doanh trại
quân Nguyên để báo tin. Quân Nguyên quả nhiên rút lui. Cho nên năm này,
