Khuể dẫn tôi đi đến sát cái cột mốc ấy mà tôi vẫn không tin rằng đó là
một đài tưởng niệm các chiến sĩ hy sinh tại bến phà Gianh. Chao ôi, nó chỉ
nhỏ nhoi như một cột mốc chỉ đường, chứ không thể là mộ, càng không
phải là một đài tưởng niệm. Giữa một bãi phẳng ngổn ngang những máy
móc, sắt thép, đang chuẩn bị xây dựng cầu, cái mốc ấy càng bị nhoè lấp, rất
khó nhận ra.
- Đài tưởng niệm những người thợ phà sông Gianh đã hi sinh trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ đó - Khuể nói, giọng trậm buồn - Tôi được tuyên
dương Anh hùng cũng là do công lao của những người đã ngã xuống trên
bến phà Gianh này. - 57 người hi sinh, 93 người bị thương ở chính nơi đây.
Ở Quảng Văn quê tôi, cái xã cù lao ở phía trên kia, vẫn còn hai ngôi mộ liệt
sĩ chưa có người thân đưa về…
Tôi bỗng nhớ lại bốn năm trước, khi cầu Bến Thuỷ chuẩn bị khánh thành
qua sông Lam. Anh Nguyễn Đức Kiến, hồi ấy là Tổng giám đốc Khu quản
lý đường bộ IV, có rủ tôi vào chơi với đội phà Bến Thuỷ anh hùng. Đợt ấy
tôi viết bút ký “Tiễn một anh hùng về hưu”, để tặng phà Bến Thuỷ. Khi cầu
xong thì phà về hưu là đúng quá rồi. Nhưng phà bến Thuỷ về hưu hồi ấy
khi đã có trong tay một sắc phong anh hùng của Nhà nuớc, khi mấy chục
gia đình thợ phà Bến Thủy đã có một khu phố nhỏ dưới chân núi Quyết.
Còn bây giờ phà sông Gianh thì sao? Một đài tưởng niệm cho những người
chết cũng chưa có, huống chi một làng thợ cho những người sống? Chà, tôi
bỗng chạnh buồn. Sau này khi cầu sông Gianh đã thông rồi, người ta sẽ vừa
qua sông Gianh, sẽ ào đến bãi tắm đá Nhảy, đến thị xã Đồng Hới đông vui
và của biển Nhật Lệ thơ mộng, liệu có ai còn nhớ một thời từng có một bến
phà sông Gianh, có những người thợ phà sông Gianh từng hoà máu mình
xuống dòng sông để đưa phà đưa xe ra mặt trận?
*
Đêm ấy tôi lang thang ngoài bến với cánh thợ phà sông Gianh cho mãi
tới khuya. Hoá ra sông Gianh bao nhiêu năm rồi chưa hề có một đêm nào
tĩnh lặng. Chốc chốc, những chuyến xe rong ruổi trên con đường thiên lý
lại cập bến. Và những con phà lại loảng xoảng tiếng xích sắt, ầm ầm tiếng
