B52”. Nửa năm đã qua mà hậu hoạ cơn bão khủng khiếp vẫn còn hằn rõ
trên cây, trên đất.
Hiếm hoi lắm Côn Đảo mới có trận bão như vừa rồi. - Chị Trần Ngọc
Dung, Phó Giám đốc Trung tâm điều hành và hướng dẫn du lịch thuộc
Saigon Tourist nói với tôi. - Sự nổi giận của trời đất thật là ghê gớm, nhưng
rồi cây cối lại lên xanh. Khủng khiếp nhất, khó xoá nhất vẫn là những chết
chóc và thương tích do bọn người phi nhân tính gây ra. Chiều nay, khi đi
thăm chuồng cọp và nghĩa địa Hàng Dương anh sẽ thấy….
Lời dẫn dắt thật giàu hình ảnh liên tưởng, vậy mà khi tận mắt nhìn thấy
những Banh I, Banh II, Banh III, chuồng cọp Pháp, chuồng cọp Mỹ,
chuồng bò, hầm xay lúa, cầu tàu 914, cầu Ma Thiên Lãnh… tôi vẫn bủn rủn
cả người.
Chao ơi, sao nhà tù nhiều đến thế. Khách tham quan bằng xe ô tô cũng
phải mất một ngày trời. Mỗi một trại giam một góc xà lim lại gợi nhớ biết
bao tên tuổi, từ các chí sĩ tiền bối thuở phong trào Cần Vương văn thân
chống Pháp cho đến các thế hệ chiến sỹ cách mạng những năm 30-45 và
những năm chống Mỹ sau này. Danh sách những tử tù, những Anh hùng
Liệt sỹ cứ nối dài mãi từ Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Đức
Kế, Đặng Nguyên Cẩn, Nguyễn An Ninh đến Lê Hồng Phong, Ngô Gia Tự,
Nguyễn Văn Cừ, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Chí Diểu, Lê Duẩn, Phạm Văn
Đồng, Lê Văn Lương, Phạm Hùng, Hoàng Quốc Việt… và sau này là
những Võ Thị Sáu, Nguyễn Đức Thuận, Lưu Chí Hiếu, Phan Trọng Bình…
*
Có một phụ nữ nguyên là tù nhân và chứng nhân của trần gian địa ngục
một thời ấy hôm nay cũng có mặt trong đoàn ra thăm Côn Đảo. Đây là lần
thứ sáu ra Côn Đảo của chị. Lần đầu tiên vào năm 1969, cũng trên một
chiếc máy bay quân sự. Sau Đồng khởi Mậu Thân 1968, Mỹ nguỵ điên
cuồng bắt bớ, lùng sục. Chị bị địch bắt cùng nhiều bạn bè đang hoạt động
trong phong trào thanh niên sinh viên yêu nước, bị giam ở Thủ Đức, Chí
Hoà rồi bị đày ra Côn Đảo. Năm sau địch điều chị về nhà tù Tân Hiệp trong
đất liền, để rồi năm 1972 lại bị đầy ra Côn Đảo trên một chiếc tàu há mồm.
