khối, một khu nhà tắm nhà vệ sinh liên hoàn, một giếng khoan và hàng
chục mét tường bao.
Nhìn mái ngói rêu mốc, vườn na vườn chuối xanh um, không ai mường
tượng nổi nơi đây đã từng là một công trường, ngổn ngang tre gỗ, bạt ngàn
gạch xỉ, gạch mộc và những lò gạch kiểu Triều Tiên do chính tay ông giáo
Thụ dựng lên. Câu chuyện một mình xây một ngôi nhà của ông từng là đề
tài bàn tán của làng tôi suốt mấy năm dòng. Chính ông giáo Thụ, vào năm
1987 ấy đã gợi ý cho tôi một cách ví von: "Nhà giáo là người nông dân có
nghề phụ là nghề dạy học". Câu định nghĩa này đã được tôi đưa vào bài
phóng sự "Làng giáo có gì vui", được giáo giới tâm đắc cho mãi tới bây
giờ.
Những năm ấy, cả nước sống trầy trật. Cán bộ giáo viên phải ăn độn bo
bo, hạt mì, phải mua phân đạm thay tiêu chuẩn gạo. Hàng ngàn giáo viên
bỏ nghề lo sinh kế bằng cách đi buôn, đi làm thuê, chăn nuôi lợn... Ông
giáo Thụ vào nghề giáo từ năm 1965, dạy cấp I trường làng, trở thành đảng
viên, giáo viên dạy giỏi nhiều năm, nhưng rồi vào những năm kinh tế khó
khăn, lại tinh giảm biên chế, mới ngoài năm mươi, ông đã xin về hưu non.
- Ngày ấy tôi nghỉ dạy học, cũng vì cái ngôi nhà này chú ạ - Ông giáo
Thụ bộc bạch - Sau ngày cháu Cách hy sinh mở mặt trận Tay - Nam, tôi cứ
canh cánh một món nợ với thằng Chất, em nó. Chả là, trước ngày Cách hy
sinh, cháu viết thư cho vợ chồng tôi nói rằng bố mẹ hãy tập trung cưới vợ,
xây nhà cho em Chất. Con sẽ lấy vợ Sài Gòn và sinh sống ở trong đó...
- Thằng Chất chứ không phải thằng Đất - tôi hỏi.
Tên cúng cơm cháu là thằng Đất. Cải -Cách - Ruộng - Đất, bốn đứa đẻ
liền nhau sau cải cách ruộng đất chú ạ. Thằng Cải, anh cả, đi bộ đội rồi
chuyển ngành về mỏ thiếc Tĩnh Túc. Thằng Cách hy sinh năm 1981 ở K.
giờ vẫn chưa tìm thấy mộ. Con Ruộng đổi là Lan. Thằng Đất, đi bộ đội đổi
tên là Chất, hiện ở Binh đoàn Trường Sơn. Ngày ấy, nếu không nghỉ dạy
học thì không biết đến bao giờ tôi mới xây được cho thằng Chất ngôi nhà
này...
- Nghe nói, bác đã trù tính trồng xoan, trồng tre từ chục năm trước đó?
