THƯỢNG ĐẾ, THIÊN NHIÊN, NGƯỜI, TÔI VÀ TA - Trang 29

(nghĩa là Do Thái) có những bổn phận đối với Thượng Ðế. Thêm vào đó, vài
điều răn có tính cách gia đình: "phải kính trọng cha mẹ"; "không được ngoại
tình"; vài điều răn có tính cách xã hội: cấm giết người, cấm trộm cắp, cấm
làm chứng gian dối, cấm tham của người khác. Tóm lại: một bản luật ngắn,
luôn luôn bị vi phạm, nhưng có tính cách một lý tưởng, được nhắc nhở từ đó
đến nay.
Ngoài Thập điều, còn có một luật khác nữa, cũng do Thượng Ðế ban ra: đó
là bộ Luật Liên minh (Code de l Alliance) bắt đầu như thế này: "Yahvé nói
với Moïse". Ðây là một bộ luật gồm nhiều điều luật và phong tục, trong đó có
những quy tắc tôn giáo (lễ lược, quy chế tu sĩ, chống lại các thần linh giả),
nhưng cũng có những điều liên quan đến các nô lệ, đến luật hình (giết người
thì bị tử hình, trừng phạt việc đánh người gây thương tích, trộm cắp, hiếp
dâm), đến việc bồi thường thiệt hại v.v...
Sau đó, giữa thế kỷ thứ 5 (trước Tây lịch, tất nhiên) một bộ Luật về tu sĩ
được ban ra, cũng vẫn Thượng Ðế là tác giả. Ðó là Le Lévitique. Vẫn mở đầu
như thế: "Yahvé gọi Moïse đến, rồi nói với Moïse". Le Lévitique nói về cách
tế và quy chế tu sĩ. Nhưng lẫn lộn trong đó lại có nhiều điều khuyên về bệnh
hoạn (phong hủi, phỏng lửa...), những cấm kỵ về bà con lấy nhau. Bây giờ thì
người ta biết rằng nhiều điều khoản trong Le Lévitique được làm ra trong
những niên kỷ khác nhau, nhiều điều đã có từ thời dân Do Thái hãy còn là du
mục. Nghĩa là: có những bằng cớ xác đáng chứng tỏ rằng luật đó được tạo ra
dần dần, nhưng người ta vẫn quả quyết theo đức tin rằng chính Thượng Ðế là
tác giả đã chính mình phán ra.
Thập điều, Luật Liên minh và Le Lévitique (và một bộ luật nữa mà tôi
không nói đến để khỏi rườm rà: Second livre de la loi) hợp lại thành "luật"
Do Thái gọi là Torah. Ðến thế kỷ thứ 3 sau Tây lịch, một pháp sư (Yehouda
Hanassi) tập hợp tất cả những yếu tố luật gồm Torah, những giải thích của
học thuyết và án lệ và nhiều mục khác nữa thành một tác phẩm lớn gọi là
Michna. Công trình này gợi lên rất nhiều bình phẩm; những bình phẩm này
rốt cục lại quan trọng hơn cả Michna, đến nỗi phải tập hợp tất cả thành một
bộ bách khoa gọi là Talmud. Hai bản khác nhau được lưu truyền: một từ
Jerusalem khoảng 350-400, một từ Babylone khoảng 500: bản này thắng.