khác, bởi vì, nhờ tiền tệ, phần tiêu dùng không hết được đem ra buôn bán,
trao đổi, do đó mà quyền tư hữu được tận dụng tối đa.
A. Smith (1723-1790) cũng cắt nghĩa tương tự, cũng đi từ tương quan giữa
con người với con người để đến tương quan giữa con người với thiên nhiên.
Nhưng với Smith, những tương quan đó được quan niệm trên hết qua sự trao
đổi hàng hóa. Kinh tế vọt lên hàng đầu.
Hiện tại, phản ứng chống lại sự đè nặng của tư tưởng đó đang bành trướng,
đa dạng, phong phú. Dưới đây, tôi chỉ tóm tắt vài luận cứ chính, và hạn chế
trong triết lý luật.
I - DEEP ECOLOGY.
Tôi không dịch tên gọi của trào lưu này vì dễ hiểu và vì đây là tên gọi. Deep
là sâu, ai cũng biết. Sâu, vì chống lại phong trào sinh thái "nông cạn", "hời
hợt", cải cách, cải lương, chứ không rốt ráo. Sâu, vì đòi một quyền cho thiên
nhiên vì phúc lợi của chính thiên nhiên, chứ không phải vì lợi ích trước hết
của con người. Sâu, vì muốn bảo vệ thiên nhiên vì chính thiên nhiên, chứ
không phải muốn bảo vệ thiên nhiên tốt hơn để lợi ích của con người được
nhiều hơn. Tóm lại: sâu, vì muốn cắt đứt với tư tưởng đặt con người vào
quan tâm duy nhất.
Bởi vậy, trước khi trình bày deep ecology, tưởng cũng nên nói vài lời về
khuynh hướng "nông cạn" này.
Bảo vệ thiên nhiên vì lợi ích của con người, luận thuyết của khuynh hướng
này có thể trình bày dưới 3 quan điểm khác nhau:
1 – Hoặc là xem thiên nhiên, môi trường và sự sống như những vấn đề khoa
học, kỹ thuật và kinh tế, và nhìn dưới khía cạnh khả năng sinh lợi. Thiên
nhiên không có giá trị nội tại, chỉ có giá trị dụng cụ. Thiên nhiên là một dụng
cụ trong tay con người, dụng cụ đó càng ngày càng tối tân nhờ khoa học và
kỹ thuật. Vậy vấn đề là làm thế nào để dụng cụ đó phục vụ quyền lợi kinh tế
của con người tốt hơn mãi, tính theo khả năng sinh lợi và tương quan phí tổn
