THƯƠNG NHỚ MƯỜI HAI - Trang 102

người chống cách mạng. Phe thắng sẽ bắt hết những người của phe bại,
hoặc giết chết, hoặc cho vào nhà giam. Thế rồi, không còn chỗ để mà giam
người nữa, họ phải hối hả xây thêm nhà giam mới để nhốt những đồng bào
của họ.
Candide hơi buồn nhưng chỉ một lát sau, chàng vui lại vì thấy ở trên một
đảo khác có đèn giăng lá kết và từ trên chiếc tàu chạy giữa biển khi chàng
nghe thấy tiếng đàn hát từ đàng xa vọng lại.
Candide vỗ tay, bảo viên cố vấn:
- Thôi, chắc chắn ở đây là thiên đường rồi. Nếu không, sao lại có nhã nhạc
và sinh ca như thế?
Viên cố vấn lắc đầu:
- Bẩm, cũng lại không đúng nữa. Đây chính là địa ngục: những người đàn
hát múa may đó có phải vui sướng gì đâu; họ phải theo lịnh chủ, múa hát
đàn ca như thế để che lấp tiếng khóc than của muôn dân đói khổ rên xiết
dưới gông cùm nô lệ. Có thế, chủ họ mới có lý do để tỏ cho thế giới biết là
dân chúng không đồ thán mà trái lại, lại vui vẻ tôn thờ cả tớ lẫn thầy…
Lần này, Candide không còn bám được vào cái gì để mà tin tưởng và yêu
đời nữa. Chàng ngửa mặt lên trời mà than: “Đời đến thế này thì ra còn biết
phân biệt ai là người, ai là quỷ. Chẳng thà toàn là quỷ cả lại còn dễ sống
hơn! “Nói như thế là nói phẫn. Có nước nào chịu đựng chiến tranh và chét
chóc nhiều đến như nước Việt Nam không? Oan hồn, ma quỷ hằng hà sa
số, nhưng chính mắt người thì có mấy ai thấy chúng đâu, hay chỉ thấy toàn
người – mà những người đẹp như tiên, thơm như mít, mỗi ngày nghĩ ra
được thêm thú vui kỳ quái để tiêu khiển trong tiếngnhạc “sốt gơn” huyền
ảo.
“Anh ơi, đừng bỏ em ở nghĩa trang một mình…”
Không. Có ai bỏ em đâu. Trăng chiếu lên nấm mộ em, hãy đứng dậy đi,
chúng ta cùng hát một bản “sun”. Thế giới sẽ chụp lại hình ta và đó là một