Điều đáng ngạc nhiên là ông Willson – người đã tham gia chiến tranh
bốn năm ở Việt Nam – lại không oán trách gì đội ngũ nhân viên tàu cũng
như các y tá quân y. Thay vào đó, ông hướng về phía họ – những người đã
miễn cưỡng thực hiện hành động vì áp lực của mệnh lệnh – và nói: "Họ chỉ
làm những gì mà tôi đã làm ở Việt Nam. Họ chỉ nghe theo lệnh của một
chính sách điên rồ. Họ bị bắt buộc phải đứng ra chịu trách nhiệm cho sai
lầm mà thôi". Tuy vậy, họ không hề có hành động hào hiệp như ông. Điều
đáng chú ý nhất trong vụ việc này là đội ngũ nhân viên nhà ga đã đâm đơn
kiện ông, họ yêu cầu được đền bù những tổn hại ghê gớm do "bị làm cho bẽ
mặt, khổ sở về tinh thần và căng thẳng, mệt mỏi về thể xác" vì ông đã
không để cho họ thi hành nhiệm vụ mà không phải cán đứt đôi chân của
ông.
Bất kể khi nào chúng ta phải đối mặt với một động cơ hành động đầy
uy lực như thế, thì việc cho rằng động cơ đó có lý do thích hợp cũng rất
bình thường. Trong trường hợp tuân thủ theo quyền lực, thậm chí một quyết
định ngắn gọn của một tổ chức xã hội cũng đòi hỏi rất nhiều lý lẽ. Một hệ
thống quyền lực được chấp nhận rộng rãi ở các cấp cần phải mang lại lợi
ích lớn lao cho cả xã hội. Hệ thống này cho phép phát triển các cơ cấu phức
tạp của xã hội về sản xuất tài nguyên, thương mại, quốc phòng, mở rộng và
quản lý xã hội mà vốn không thể thực hiện được. Một trường hợp khác – xã
hội vô chính phủ – là hình thái xã hội hầu như không mang lại những ảnh
hưởng có lợi đối với các nhóm văn hóa. Đó cũng chính là hình thái mà nhà
triết học xã hội Thomas Hobbes khẳng định sẽ tạo ra một cuộc sống "cô độc
nghèo nàn, thô tục, tàn bạo và thiếu thốn". Cuối cùng, ngay từ khi mới sinh
ra, chúng ta được đào tạo rằng tuân theo đúng quyền lực là đúng, không
tuân theo là sai. Thông điệp cốt yếu này có trong những bài học của cha mẹ,
những bài thơ, câu chuyện, bài hát ở trường khi ta còn bé cho đến hệ thống
luật pháp, quân sự và chính sách mà ta phải tuân theo khi trưởng thành.
Những ý niệm về việc phục tùng và trung thành với các luật lệ hợp pháp
chứa đựng rất nhiều giá trị trong đó.
Những câu chuyện trong thí nghiệm của Milgram cho chúng ta thấy
rõ hơn sức mạnh và giá trị của việc tuân thủ quyền lực. Tuy nhiên, trong
một chừng mực nào đó, họ có thể bị sa đà vào cách phục tùng vốn vẫn
thường diễn ra như một đặc tính. Hiếm khi chúng ta lại chịu đau đớn tới
mức đó khi dựa vào những lý lẽ tán thành hay phản đối yêu cầu của người
