Vậy những chỉ thị như thế từ quan tòa có tác động như thế nào? Và liệu có
thể, với những thành viên ban bồi thẩm – những người có quyền cân nhắc
tất cả các thông tin có giá trị – thì việc tuyên bố bác bỏ thực ra cũng có thể
gây ra phản kháng tâm lý, khiến họ sử dụng chứng cứ đó ở mức độ cao
hơn?
Có một số câu hỏi trong một dự án nghiên cứu ban bồi thẩm với quy
mô lớn do trường Đại học Luật Chicago thực hiện. Kết quả thu được từ dự
án ban bồi thẩm Chicago mang tính thông tin cao vì người tham gia là
những cá nhân đang thật sự làm việc trong ban bồi thẩm và là những người
đồng ý làm thành viên của các "ban bồi thẩm thử nghiệm" do các nhà
nghiên cứu lập nên. Những ban bồi thẩm thử nghiệm được nghe các cuộn
băng thâu bằng chứng từ những vụ xét xử trước đó và bàn bạc, cân nhắc
như thể họ quyết định xử án. Trong nghiên cứu về mối quan tâm của chúng
ta đối với sự kiểm duyệt chính thức, 30 hội đồng xét xử được nghe về
trường hợp một phụ nữ bị thương do bị đơn là nam giới lái xe ẩu và đâm
vào. Kết quả đầu tiên của nghiên cứu không có gì đáng ngạc nhiên: Khi tài
xế nói mình có bảo hiểm, các thành viên ban bồi thẩm xử cho nạn nhân một
khoản tiền đền bù nhiều hơn khoảng 4.000 đô–la so với khi anh ta nói mình
không có bảo hiểm (37.000 đô–la so với 33.000 đô–la). Như vậy, như các
công ty bảo hiểm đã dự tính trước, hội đồng xét xử bao giờ cũng đưa ra
mức đền bù lớn hơn nếu số tiền chi trả là do các công ty bảo hiểm chịu
trách nhiệm. Tuy vậy kết quả thứ hai thu được từ nghiên cứu trên cũng rất
thú vị. Nếu tài xế nói mình có bảo hiểm và thẩm phán quyết định là chứng
cứ không được chấp nhận (yêu cầu ban bồi thẩm bác bỏ chứng cứ đó), thì
phán quyết bác bỏ đó lại phản tác dụng và dẫn đến một mức đền bù là
khoảng 46.000 đô–la. Vì vậy khi một số hội đồng xét xử có thông tin là
người lái xe đó có bảo hiểm, họ nâng số tiền đền bù thiệt hại thêm 4.000
đô–la. Nhưng khi các ban bồi thẩm khác được thông báo chính thức rằng
không được sử dụng thông tin đó, thậm chí họ vẫn dùng thông tin đó và
tăng số tiền đền bù thiệt hại thêm 13.000 đô-la. Như vậy, rõ ràng là sự kiểm
duyệt hợp thức và chính thức trong phòng xét xứ cũng có thể gây rắc rối
cho người kiểm duyệt. Thông thường, chúng ta phản ứng với việc bị giới
hạn thông tin bằng cách đánh giá cao thông tin bị cấm đó.
Việc phát hiện ra chúng ta đánh giá cao những thông tin bị cấm giúp
ta có thể áp dụng quy luật khan hiếm vào nhiều lĩnh vực khác nhau. Với
