và tiếp tục duy trì cách cư xử mà chúng ta mong muốn ngay cả khi ta không
có mặt để gây áp lực từ bên ngoài, khi đó, bằng cách này hay cách khác,
chúng ta phải khiến chúng chấp nhận chịu trách nhiệm cho những hành
động của mình. Thí nghiệm của Jonathan Freedman cho một vài gợi ý về
những điều chúng ta nên và không nên làm.
Freedman muốn biết liệu mình có thế cấm những cậu bé từ 7–9 tuổi
chơi một món đồ chơi hấp dẫn chỉ vì khoảng sáu tuần trước, ông nói với các
cậu bé là không được chơi với chúng. Bất cứ ai thấu hiểu những cậu bé từ
7–9 tuổi chắc hẳn đều nhận ra tính "tàn ác" của nhiệm vụ này. Nhưng
Freedman có một kế hoạch. Nếu như bước đầu ông có thể khiến các cậu bé
tự thuyết phục mình rằng chơi với đồ chơi bị cấm là sai, thì niềm tin đó có
thể giữ cho các cậu bé không chơi với nó sau đó. Điều khó khăn là khiến
cho các cậu bé tin rằng chơi với món đồ chơi đó là sai – một con rô–bốt đặc
biệt đắt tiền, chạy bằng pin.
Freedman biết rằng rất dễ để khiến cho các cậu bé tạm thời vâng lời.
Tất cả những gì ông phải làm là đe dọa bằng những hình phạt nghiêm khác
nếu như các cậu bé bị bắt quả tang đang chơi với nó. Với những lời đe doạ
bằng hình phạt nghiêm khắc, Freedman cho rằng một vài cậu bé vẫn có thể
mạo hiểm chơi với con rô–bốt. Và ông đã đúng. Sau khi chỉ cho các cậu bé
xem năm món đồ chơi và cảnh báo chúng: "Chơi với con rô–bốt là sai. Nếu
như các cậu chơi với con rô–bốt này, tôi sẽ rất giận và sẽ phạt nghiêm
khắc", Freedman rời khỏi phòng khoảng vài phút. Trong suốt thời gian đó,
các cậu bé được bí mật theo dõi thông qua một tấm gương một mặt.
Freedman đã tiến hành trình tự đe dọa này với 22 cậu bé khác nhau và 21
trong số 22 cậu bé không hề chạm vào con rô–bốt trong suốt thời gian ông
đi ra ngoài.
Một lời đe dọa mạnh mẽ đã thành công bởi các cậu bé nghĩ rằng mình
có thể bị bắt quả tang và bị phạt. Nhưng Freedman cũng đã dự đoán được
điều này. Ông thật sự quan tâm tới tính hiệu quả của lời đe dọa trong việc
hướng dẫn cách cư xử cho các cậu bé về sau, khi ông không có mặt. Để tìm
hiểu xem điều gì xảy ra sau đó, khoảng sáu tuần sau ông cử một phụ nữ trẻ
quay trở lại trường của các cậu bé. Mỗi lần cô đưa một cậu bé ra khỏi lớp
để tham gia vào một thí nghiệm. Không hề nhắc đến sự quen biết với
Freedman, cô hộ tống mỗi cậu bé về phòng với năm món đồ chơi và giao
