thành phố nhỏ bé, em cam tâm để cho vài quyển sách giáo khoa, vài tờ bài
thi quyết định hết thảy những vui buồn hờn giận của mình sao?”
Nghe lời khai sáng của thầy Trầm, Tiếu Lang cảm thấy chính mình lúc
này tựa như đang đứng trên một vị trí rất cao mà nhìn xuống thế giới, so
sánh đối lập, cảm thấy bản thân mình trở nên nhỏ bé vô cùng.
“Thời xưa có khoa cử, thời nay có thi đại học, thi đại học cũng chỉ là bắt
đầu từ năm 1949, không kể đến những chính sách cải cách đã diễn ra, bắt
đầu từ 1971 khôi phục lại lệ thi đại học cho tới nay, khoảng thời gian ấy có
lẽ còn không bằng tuổi của ba mẹ em nữa. Nếu như đặt việc thi đại học trên
dòng lịch sử rồi đứng từ góc độ ấy xem xét, ấy bất quá cũng chỉ là một loại
phép tắc trò chơi mà những người cầm quyền đương thời ở thời đại này
sáng tạo rồi thiết lập nên, để cho tất cả những dân chúng sinh ra và sống
trong cộng đồng này có chung một cách nhìn, chung một mục tiêu —— thi
đại học, thi đậu đại học. Nhưng mà, chẳng ai bảo không thi đại học, không
thi đậu vào đại học, hay không thi đậu vào trường đại học ưu tú, nhân sinh
liền trở nên không trọn vẹn, có đúng không?”
“Ừm…”
“Các em học Ngữ văn, hẳn là có từng học qua
《 Xích Bích Phú 》,
rằng ‘Cái tương tự kỳ biến giả nhi quan chi, tắc thiên địa tằng bất năng dĩ
nhất thuấn; Tự kỳ bất biến giả nhi quan chi, tắc vật dữ ngã giai vô tẫn dã,
nhi hựu hà tiện hồ’ . Thi đại học, chung quy rồi cũng sẽ có một kết cục,
theo thời đại dần thay đổi, nó dần dần sẽ biến mất hoặc bị những phép tắt
hay hình thức khác bất đồng thay thế, nhưng bất luận thế nào, trong chuỗi
lịch sử dài dòng, ấy chẳng qua cũng chỉ là chuyện như một cái chớp mắt mà
thôi. Nhưng, em của mười bảy mười tám tuổi là không có cách nào lặp lại
được, không thể làm lại một lần, chỉ cần em cố hết sức, chú tâm vào nó, đầu
nhập vào nó, thể hội nó, rồi sau đó, không cần phải lâm vào bất cứ bi
thương và tiếc nuối nào nữa. Bởi vì những thời khác mà em trải qua này, là
