Cái thời của bố thì chỉ dùng một con bò xám, cho nó nắm rom, cột nó
vào xe là ra đồng, ra ruộng...”
− Rồi thế nào nữa hả ông Hamit?
− Thế rồi, các ông anh ạ, lại đến lãi suất nhà băng, lại tiền trả vốn
ngân hàng. Trời phạt tôi đấy. Tôi phải đi bán thêm mười sào nữa. Còn
cái máy kéo lúc thì mất bù loong - năm trăm đồng, lúc thì một cái ốc
một nghìn đồng... Giá thử cái xích mà đứt thì chịu không thể tìm đâu
ra cái khác mà thay. Phụ tùng không có... vá víu chỗ này, vá víu chỗ
kia, cái máy kéo yêu dấu của chúng tôi giống hệt như cái áo rách. Lúc
ở ngoài đồng toàn thân nó run lên bần bật như phải cơn sốt, khắp cánh
đồng vương vãi toàn những ốc, những mũ, những mẩu sắt gì nữa, tựa
hồ chúng tôi rắc những phụ tùng vứt đi ấy thay cho hạt giống. Một
hôm có một nghị sĩ đảng Dân chủ về làng. Tôi gặp ông ta, nói: “Bây
giờ ông bảo chúng tôi làm thế nào? Cái máy lừng lững như con voi,
mà chỉ thiếu một chi tiết bằng đồng xu là đứng im. Còn chi tiết ấy thì
không kiếm đâu ra được.”
− Nói tiếp đi, ông Hamit! Cái nhà ông nghị sĩ ấy bảo sao?
− Ông ta còn nói gì được nữa... Ông ấy cũng có nói một thôi dài,
thậm chí tôi cũng không hiểu gì lắm. Ông ta bảo trước kia người ta
sống ở thời kỳ đồ đá, bây giờ là thế kỷ đồ sắt. Nền văn minh xâm nhập
vào đất nước ta cùng lúc với sắt thép. Tôi bảo: “Thôi được, các ông đã
chuyên chở văn minh vào nước ta là tốt, nhưng phụ tùng của nó đâu?
Ông thử ra ngoài đồng chúng tôi mà coi, những văn minh vứt đi còn
đầy như xác chết cả đó. Vậy có nên hạn chế bớt văn minh đi không?”
− Rồi sau thế nào nữa, ông Hamit? Ông ấy trả lời ra làm sao?
− Các bạn quý mến ạ, sau đó ông ấy đáp: “Thứ này chúng ta đặt
mua ở Mỹ. Mai đây chúng ta sẽ xây dựng nhà máy riêng! Các bác chịu
khó chờ ít lâu nữa thôi, phụ tùng sẽ tràn về như lũ tháng Bảy,” ông ta
hứa thế. “Chúng tôi thì chờ được, nhưng nhà băng có chờ đâu, - tôi
đáp. -. Ông làm ơn bảo nhà băng họ cũng nán chịu.”
