Lương Khải Siêu, một nhà cách mạng Trung Hoa hồi đầu thế kỷ này, chê
người phương đông chúng ta chỉ biết tư đức mà không biết công đức. Về tài
“độc thiện kỳ thân” (mỗi người chỉ lo cho đức của chính mình được cao, kẻ
khác ra sao cũng được) thì các cụ mình hồi xưa có dư: đàn bà thì trinh tiết, cần
kiệm, đàn ông thì liêm khiết, lễ tín.
Nhưng về công đức thì chúng ta kém người phương tây xa: người nào chỉ lo
cho người ấy, nhà nào lo cho nhà ấỵ: đứng trước một đám cháy, nhiều kẻ
khoanh tay ngó, thấy một người té xe thì hì hì cười. Bà cho tôi nói quá ư? Chắc
bà chưa lần nào trông thấy cảnh sau này: một người Việt bị xe cán ở giữa một
phố đông đúc tại Sài Gòn và người đầu tiên chạy lại vực kẻ bất hạnh ấy lên
không phải là người Việt mà là một người Pháp!
Bảo là chúng ta không có tinh thần đoàn kết, không có lòng nhân từ thì sai:
cũng có nhiều lúc chúng ta tỏ cho người ngoài thấy chúng ta đồng lòng và có
tánh thương người, nhưng chúng ta cũng phải nhận rằng chúng ta chưa quen
với công việc xã hội và việc người, chúng ta thường bỏ ngoài mắt (mà chuyện
người thì chúng ta lại không bỏ ngoài tai cho!). Như vậy rất hại vì ta có biết
chung sức thì làm việc mới đắc lực, ta có giúp người thì người mới giúp ta và
nhiều khi việc của người cũng là việc của ta nữa.
Hiện nay, trong các châu thành vẫn chưa có một Ấu trĩ viên, chưa có một tổ
chức nào để giúp các người mẹ
và đến ngay một hội phụ huynh học sinh mà
tìm khắp nước cũng chưa thấy.
Những bà nào nhiều việc nhà mà ít người giúp sao không kiếm bạn bè cùng
một cảnh ngộ để chia một vài công việc với nhau? Tại sao bà thường đi lại
thân mật với bà hàng xóm mà không mời bà ấy qua dùng cái máy may của bà,
để bà ấy phải khom lưng may, vá cho 5, 6 đứa con suốt buổi trưa không nghỉ?
Tại sao nhà bận tíu tít, nào con đau, nào có khách, người ở lại mới xin nghỉ về
quê ăn giỗ, mà bà không nhờ bà hàng xóm đi chợ giùm cho một vài bữa? Tại
sao khi trông cho các em chơi ở vườn, bà không luôn tiện giữ thêm vài đứa
nữa trong xóm? Tại sao không chung sức nhau lại để làm việc cho đỡ mệt?
Tại nhiều lẽ lắm: chúng ta hay nghi kỵ người khác. Cho họ may nhờ ư? Họ
làm hư máy mất, còn gì? Đi chợ giùm cho người ta ư? Đã chẳng được ơn mà
