Bạn đã làm gì vào ngày hôm qua? Nếu giống như phần đông mọi người, bạn
có thể sẽ cố gắng trả lời câu hỏi này bằng cách tập trung vào những quyết
định mà bạn đã đưa ra. Có thể bạn đã quyết định nán lại nơi làm việc lâu
hơn hoặc đi về sớm hơn. Có thể bạn quyết định giải quyết một vấn đề khó
khăn hoặc đối đầu với sếp về một vấn đề mãi chưa được giải quyết. Những
quyết định có chủ đích giống như vậy xuất hiện trong tâm trí của chúng ta
bởi chúng ta đã rất nỗ lực để đưa ra chúng.
Nhưng bạn quyết định sẽ ăn gì vào bữa sáng hôm qua bằng cách nào? Hoặc
bạn sẽ đi đường nào để đến nơi làm việc? Rất có thể là, không có nhiều lựa
chọn được đưa ra. Bạn ăn bữa sáng mà bạn vẫn thường ăn. Bạn đi làm hàng
ngày trên con đường mà bạn vẫn thường đi.
Nếu nghĩ kỹ, bạn sẽ biết có bao nhiêu quyết định “tự động” mà bạn đưa ra
mỗi ngày. Nhưng những thói quen này không phải lúc nào cũng đơn giản
như vệc chọn món cho bữa sáng. Sức khỏe, năng suất lao động, và sự phát
triển nghề nghiệp của bạn đều được hình thành bởi những thứ bạn làm mỗi
ngày – phần lớn bằng thói quen, không phải lựa chọn.
Ngay cả những lựa chọn bạn đưa ra có chủ đích cũng đều bị tác động mạnh
mẽ bởi những mô hình tự động. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng suy
nghĩ có ý thức được coi như là nguyên nhân dẫn đến hành động của chúng
ta, chứ không phải hệ quả. Thay vì kích hoạt hoạt động, ý thức của chúng ta
tìm cách giải thích tại sao chúng ta lại hành động như vậy với những mức độ
thành công khác nhau. Điều này có nghĩa rằng ngay cả những lựa chọn
chúng ta đưa ra một cách có chủ ý ít nhất cũng bị ảnh hưởng một phần bởi
những mô hình vô thức.
Vì điều này, những gì bạn làm mỗi ngày tốt nhất nên được xem xét như một
tảng băng trôi, với phần nổi là các quyết định có ý thức, còn phần chìm của
tảng băng là nền tảng của thói quen và hành vi. Nhưng quan điểm này cũng
không quá bi quan. Việc nhận ra rằng phần lớn các hành động của chúng ta
được kiểm soát bởi thói quen có thể rất hữu ích. Một khi biết được rằng các
mô hình đó chi phối phần đa cuộc sống của bạn, bạn có thể bắt đầu tìm cách
để thay đổi chúng.
Lập trình sự hiệu quả
Khoảng 10 năm trước, tôi đã phát hiện ra một vấn đề trong cuộc sống của
mình. Tôi luôn thất bại trong việc hoàn thành được những mục tiêu mà tôi
đặt ra cho bản thân. Tôi muốn làm tốt dự án vốn rất cần thiết cho công việc
