Tôn Vũ
Tôn tử binh pháp
Thiên Thứ ba
Mưu công
Tôn tử nói: Đại phàm cái phép dụng binh, làm cho cả nước địch khuất phục
trọn vẹn là thượng sách, đánh nó là kém hơn. Làm cho toàn quân địch chịu
khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn. Làm nguyên lữ quân địch
khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn. Làm nguyên một tốt địch
khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn. làm nguyên một ngũ địch
khuất phục là thượng sách, đánh nó là kém hơn. Thế nên bách chiến bách
thắng cũng chưa phải cách sáng suốt trong sự sáng suốt. Không cần đánh
mà làm kẻ địch khuất phục mới gọi là sáng suốt nhất trong sự sáng suốt.
Cho nên thượng sách trong việc dùng binh là lấy mưu lược để thắng địch,
kế đó là thắng địch bằng ngoại giao, kế nữa là dùng binh thắng địch, hạ
sách là tấn công thành trì. Đánh thành là biện pháp bất đắc dĩ, chế tạo chiến
xa, vũ khí phải mất 3 tháng mới hoàn thành, chuẩn bị binh mã lại mất 3
tháng nữa. Tướng sốt ruột xua quân đánh thành, thương vong 3 phần mất 1
mà vẫn chưa hạ được. Đó chính là cái hại của việc đánh thành. Cho nên
người giỏi dụng binh, thắng địch mà không phải giao chiến, đoạt thành mà
không cần tấn công, phá quốc mà không cần đánh lâu, nhất địch phải dùng
mưu lược toàn thắng mà thủ thắng trong thiên hạ, quân không mỏi mệt mà
vẫn giành được thắng lợi hoàn toàn.
Phép dụng binh, gấp mười lần địch thì bao vây, gấp năm lần địch thì tấn
công, gấp đôi chì chia ra mà đánh, bằng địch thì phải đánh khéo, kém địch
thì rút, tránh giao tranh với địch. Binh yếu mà đánh thẳng tất bị bắt làm tù
binh. Tướng soái là trợ thủ của quốc gia, trợ thủ tốt thì nước cường thịnh,
kém thì nước suy yếu.
Vua có thể gây bất lợi cho việc quân trong 3 trường hợp: không biết quân
không thể tiến mà bắt tiến, không biết quân không thể thoái mà bắt thoái,
đó là trói buộc quân đội. không biết việc quân mà can dự vào khiến tướng
sĩ hoang mang khó hiểu. không biết mưu kế dụng binh mà can dự vào
