cho nắng gió dãi dầu. Không biết như thế bao nhiêu lâu, có một chàng thiếu
niên đã đi ngang qua đấy, thấy cụ già nằm đấy quả đáng thương, liền cúi
xuống đỡ cụ dậy. Thế nhưng đúng lúc cúi xuống ấy, chàng trai bỗng thấy
trời đất quay cuồng và cũng ngã chúi xuống đất và cứ thế, một trẻ một già,
gối đầu lên nhau, nằm chết ở ngoại ô hoang vắng. Đến với họ lúc này, là cả
bầy chó sói và với chim ưng và quạ đói mà trong trường hợp này thực ra
không lấy gì làm hung ác. Một người đàn bà ngoài ba mươi tuổi bụng mang
dạ chửa, với cái bụng vượt mặt, đôi chân lảo đảo, nhích mỗi bước chưa
được hai ngón chân trên con đường ngoằn ngoèo, trông dáng bộ như đang
sắp đến phút lâm bồn. Đã ba ngày nay, chị ta không được một hột cơm nào
vào bụng, dạ đói cồn cào, đầu váng mắt hoa, trước mặt chốc chốc lại loé
lên từng đàn đom đóm. Bụng thì đói, đứng không vững, lại thêm con đường
vừa hẹp vừa khấp khểnh và một cơn choáng ập đến, chị ta ngã nhoài ra đất,
và thuận đà lăn mãi xuống dốc. Con người đang sắp đến giờ sinh đẻ, chịu
làm sao nổi sự giày vò như thế, chị vừa ngã vừa lăn đi và chợt ngất lịm, đứa
trẻ bỗng oa oa chào đời ngay trên vũng máu. Lũ chim ưng chó sói vốn quen
với mùi tanh hôi đã kéo đến, chúng xé thịt hút máu, hai mẹ con chết ngay
lập tức, đến mẩu xương cũng chẳng còn. Đứa trẻ! Ôi một đứa trẻ vừa mới
ra đời ở cái thế giới này, thử hỏi nó đã mắc tội tình gì?…
Ở trong lòng một quả núi lớn, có hàng ngàn người đang đào non đục đá,
chở kìn kìn về Sính đô, về Sở Chiêu vương xây cung điện. Dân chúng
người nào người nấy thân gầy như que, bụng lúc nào cũng rỗng không đến
già nửa, thử hỏi còn hơi sức đâu mà quai búa giữ choòng, bê vác những
tảng đá nặng trịch kia được. Ấy thế nhưng bên mình họ lại luôn có lính đốc
quan coi, động tác hơi chậm một tý, là roi là gậy tới tấp đến thân, nhẹ thì
sầy da sứt thịt, nặng thì chết ngay tại chỗ. Đè nén mạnh để cho dân phải
thuận, những người dân đen chỉ còn biết thắt lưng cho chặt, nghiến răng lại
mà chịu đựng cực khổ hết ngày này sang tháng khác, số lượng thì cứ bớt
dần đi, rồi lại có nguồn đưa đến bù thêm vào. Đây là công việc suốt ngày
đụng chạm với sắt và đá, trong trường hợp bình thường, ngay những thợ đá
sức dài vai rộng, thân hổ lưng beo làm công việc này, cũng đều luôn đe doạ
