đã mất tự do, chuyện nào cũng khiến ta liên tưởng tới con người, từ đó mà
suy ngẫm về những câu hỏi lớn cho đến nay vẫn chưa được giải đáp trong
lịch sử nhân loại: Năm xưa chỉ vẻn vẹn hơn chục vạn quân kị mà sao Mông
Cổ tung hoành ngang dọc từ Á sang Âu? Đất đai Trung Hoa rộng lớn như
ngày nay, nguyên nhân sâu xa vì đâu mà được như vậy? Rốt cuộc trong lịch
sử, văn minh Hoa Hạ chinh phục các dân tộc du mục, hay là các dân tộc du
mục đợt này kế tiếp đợt khác không ngừng tiếp máu cho văn minh Trung
Hoa. Vì sao dân tộc sống trên lưng ngựa ở Trung Quốc không thờ tôtem
ngựa mà lại thờ tôtem sói? Văn minh Trung Hoa không đứt đoạn, phải
chăng đó là do có nền văn hoá sùng bái sói tồn tại ở Trung Quốc? Vậy là, ta
không thể không suy xét ngọn nguồn, không thể không đặt câu hỏi trước
những thăng trầm của đất nước. Chúng ta luôn miệng thừa nhận là con cháu
của Viêm Hoàng, nhưng rất có thể “tôtem rồng” là diễn biến từ “tôtem sói”.
Tấm màn bí mật “sùng bái rồng” của dân tộc Hoa Hạ từ đó được vén lên.
Vậy thì rốt cuộc chúng ta là truyền nhân của Rồng hay của Sói?
Mã Ba Thuấn
