Gabriel Garcia Márquez
Trăm năm cô đơn
Chương 12
Ngỡ ngàng trước bao nhiêu là phát minh diệu kỳ, dân Macônđô chẳng còn
biết khởi sự thán phục từ đâu. Người ta thức cả đêm ngắm nhìn những bóng
đèn điện được thắp sáng nhờ chiếc máy phát do Aurêlianô Tristê mang về
sau chuyến du hành bằng tàu hoả lần thứ hai, và phải mất nhiều ngày người
ta mới quen được với cái tiếng ấm ầm của nó.
Người ta phẫn nộ trước những hình ảnh sống động mà tay lái buôn giàu có
đông Brunô Crêspi đem chiếu ở rạp hát có cái cửa tỏ vò bán vé, bởi lẽ một
nhân vật đã chết và bị đem chôn trong một bộ phim và có kẻ nhỏ nước mắt
xót thương, lại sống lại và trở thành người A-rập trong một bộ phim khác.
Ðám đông dân chúng đã bỏ ra hai xentavôt để chia sẻ nỗi trầm luân của các
nhân vật không thể chịu được cái trò dối trá chưa từng có ấy và bỏ ra về.
Theo yêu cầu của đông Brunô Crêspi, thị trưởng bèn ra cáo thị giải thích
rằng phim ảnh là một thứ sản phẩm tưởng tượng mà công chúng không
đáng phải bực mình như vậy. Trước những lời giải thích ngán ngẩm đó,
nhiều người cho rằng họ đã là nạn nhân của cái trò quỉ quái mới của bọn
digan, và quyết định không trở lại rạp chiếu bóng nữa, vì nghĩ rằng mình đã
có quá nhiều nỗi đau khổ rồi do đó chẳng phải hoài hơi đi thương khóc cho
những nỗi bất hạnh vờ vĩnh của những nhân vật tưởng tượng. Chuyện cũng
xảy ra như vậy đối với những chiếc máy hát mà các cô gái làng chơi
thường mang theo thay cho chiếc đàn cổ lỗ sĩ, và có một thời đã làm thiệt
hại ghê gớm đến quyền lợi của các ban nhạc. Thoạt đầu, sự tò mò đã làm
tăng thêm đám khách hàng ở khu phố cấm, đến mức các bà quyền quí cũng
cải trang thành dân thường để đến nhìn tận mắt cái tân kỳ của chiếc máy
hát. Nhưng càng quan sát kỹ, người ta càng nhanh chóng đi đến kết luận
rằng đây chẳng phải là trò ma thuật gì như người ta tưởng và như các cô gái
làng chơi vẫn nói, mà chỉ là một thứ thủ thuật máy móc không thể so sánh
được với một ban nhạc là thứ gây xúc động, giàu tính người và chứa đựng
biết bao sự thật hàng ngày. Sự vỡ mộng thật là ghê gớm đến nỗi khi máy
