công việc nói về khả năng xây dựng một cái máy dựa trên nguyên tắc quả
lắc đồng hồ có thể nâng bổng bất cứ vật gì trong không trung, có thể giúp
con người bay lên. Và anh đã trả lời ông rằng: không thể được, vì là quả lắc
đồng hồ có thể nâng bổng bất kỳ một vật nào lên không trung nhưng nó lại
không thể tự nâng mình lên được. Ngày thứ trăm ông lại có mặt trong
xưởng kim hoàn với bộ dạng đau khổ của mặt đất bị chà sát. "Bộ máy thời
gian đã hỏng rồi, - ông khóc nức nở, - còn Ucsula và Amaranta lại ở rất
xa". Aurêlianô mắng mỏ cha như mắng một đứa trẻ và ông lại ngoan ngoãn
nghe theo. Sáu giờ liên tục ông kiểm tra các đồ vật cố tìm gặp một sự khác
biệt về một phương diện nào đó mà ngày hôm qua chúng đã có nhằm phát
hiện trong chúng một sự thay đổi chứng tỏ rằng thời gian vẫn trôi chảy tuần
tự. Cả đêm ông nằm trên giường, mắt mở thao láo, mà gọi Pruđênxiô
Aghila, gọi Menkyađêt, gọi tất cả những người đã chết để họ tới cùng chia
sẻ với ông nỗi chán chường. Nhưng không một ai tới. Ngày thứ sáu, ngay
trước lúc mọi người thức dậy, ông lại quan sát mọi biểu hiện bên ngoài của
thiên nhiên, ông quan sát mãi cho tới khi ông không nghi ngờ rằng hôm ấy
vẫn cứ là ngày thứ hai.
Thế là ông vớ lấy thanh gỗ chèn cửa và với sức mạnh tàn bạo vốn có của
mình ồng đập phá tan tành các dụng cụ phòng thí nghiệm giả kim, xưởng
kim hoàn, cỗ máy ảnh. Rồi như một con ác quỷ ông gào thét bằng một thứ
ngôn ngữ có âm thanh sang sảng đồng thời lại thao thao bất tuyệt mà thực
tế không thể nào hiểu được. Ông sẵn sàng đập phá nốt cả ngôi nhà cũng
vừa hay Aurêlianô đã nhờ hàng xóm đến giúp mình. Phải nhờ tới mười
người đàn ông lực lưỡng mới vật đổ được ông, mười bốn người trói ông,
hai mươi người lôi ông tới cây dẻ ở giữa sân là nơi người ta bỏ mặc ông bị
trói, tha hồ sủa những lời quái dị, thả sức nhổ phì phì thứ đờm xanh lè. Khi
Ucsula và Amanranta trở về, ông vản bị trói chặt tay chân vào gốc cây,
người ướt, đẫm nước và hoàn toàn ngây dại. Hai mẹ con nói chuyện với
ông, nhưng ông không nhận ra người ruột thịt của mình. Ông nói với họ về
một cái gì đó không thể hiểu được. Ucsula cởi dây trói nơi cổ tay và cổ
chân cho ông, đó là những chỗ thịt đã thành chai do dây thừng thít chặt quá
và chỉ để ông bị trói ngang thắt lưng thôi. Sau đó người ta dựng tạm một