nấy. Về phương thức tiến hành việc bành trướng của Trung Cộng, Sihanouk
đã có những nhận xét khá tinh tế qua bài viết trên tạp chí Preuves vào đầu
năm 1970, vài tuần trước khi bị lật đổ, như sau: “Trung Cộng không gửi
quân, nhưng trong bóng tối, họ dựng lên những cuộc tranh chấp phá hoại,
khiến cho người Khmer chống người Khmer, người Lào chống người Lào,
người Việt Nam chống lại người Việt Nam, và cứ thế…”
Đối với Mỹ, từ 1955 tới 1963, Kam-pu-chia đã nhận 270 triệu Mỹ kim viện
trợ kinh tế và 94 triệu Mỹ kim viện trợ quân sự. Nhưng, đột nhiên cuối năm
1963 Sihanouk khước từ viện trợ và cáo giác Mỹ đã trợ giúp các phong trào
ly khai Kam-pu-chia chống chính phủ của ông. Mối bang giao Mỹ-Kam-
pu-chia rạn nứt, cho tới 1965 thì vỡ hẳn. Năm 1969, Sihanouk đã tuyên bố
trắng ra là ông ta chỉ coi Hoa Thịnh Đốn như lá bài để tố phe Cộng khi cần.
Nếu cộng sản làm tới trong việc giúp du kích Kam-pu-chia hoạt động thì
ông ta sẽ nghiêng về phía Mỹ ngay, dù chiến tranh Việt Nam chưa chấm
dứt. Nhưng ngược lại, nếu Mỹ tiếp tục làm tới trong sự giúp các lực lượng
ly khai, ông ta cũng không ngần ngại gì mà không mở cửa cho Nga và
Trung Cộng can thiệp.
Sihanouk không chỉ tuyên bố suông, chính sách trung lập của ông quả đã
xây dựng trên cái thế dựa dẫm ấy, cái thế dựa dẫm đã duy trì sự tồn tại của
chế độ ông ta nhưng sau cùng cũng đã quật ngã chế độ ấy.
Ốc Đảo Sụp Đổ
Những diễn biến đưa đến sự sụp đổ chế độ Sihanouk đã xảy ra thật mau
chóng, vỏn vẹn chỉ trong vòng 10 ngày giữa lúc Sihanouk đang du ngoạn
bên Pháp.
Lon Nol vốn được coi là một nhân vật cực hữu trong chính quyền
Sihanouk, đã được Sihanouk chỉ định làm thủ tướng thay Penn Nouth từ
ngày 1 tháng 8 năm 1969. Làm việc vừa được một tháng thì Lon Nol bỏ
sang Pháp chữa bệnh, giao chức vụ quyền thủ tướng lại cho tướng phụ tá
của ông là Sirik Matak. Tháng 1 năm 1970, Sihanouk cũng đi Pháp, cũng
