nói là để chữa bệnh. Chủ tịch quốc hội Cheng Heng xử lý thường vụ chức
vị quốc trưởng. Đầu tháng 3 năm 1970, Lon Nol từ Pháp trở về Phnom
Penh. Chính biến bắt đầu xảy ra.
Ngày 8 tháng 3 năm 1970, dân Svay Riêng biểu tình bạo động chống sự
hiện diện của quân đội cộng sản Việt tại tỉnh này. Ngày 11 tháng 3 năm
1970, biểu tình lan lên Phnom Penh. Các toà đại diện Bắc Việt và Cộng
Sản Nam Việt bị phá. Ngày 12 tháng 3 năm 1970, Lon Nol công bố kỳ hạn
ba ngày cho quân đội CS Việt phải rút khỏi Kam-pu-chia và đồng thời hủy
bỏ hiệp ước tái ký ngày 12 tháng 9 năm 1969 cho phép cộng sản sử dụng
cảng Sihanoukville. Ngày 15 tháng 3, chính phủ Lon Nol đặt Kam-pu-chia
trong tình trạng một quốc gia đang lâm nguy và mọi quyền hành hiến định
đều hủy bỏ. Ngày 18 tháng 3, quốc hội Kam-pu-chia biểu quyết truất phế
Sihanouk khỏi chức vụ quốc trưởng và Cheng Heng được chỉ định tạm thay
thế.
Về phía Sihanouk, khi nghe tin có biến động ở Phnom Penh, ông đã vội vã
bay sang Mạc Tư Khoa rồi sau đó sang Bắc Kinh ngày 13 tháng 3 năm
1970. Mười ngày sau, Sihanouk tung ra bản tuyên cáo 5 điểm
bày tỏ
một lập trường dứt khoát đương đầu với tân chế độ ở Phnom Penh, nhận
quân đội CS là quân đội của mình, lập Mặt Trận Thống Nhất Dân Tộc
Kam-pu-chia và sau đó lập chính phủ lưu vong dưới sự bảo trợ của Bắc
Kinh.
Ốc đảo trong chiến trường Đông Dương sụp đổ từ đấy. Phe Phnom Penh
đứng hẳn về phía Mỹ, chấp nhận việc quân đội Mỹ từ Nam Việt Nam tiến
vào lãnh thổ Kam-pu-chia hành quân phá cơ sở hậu cần của cộng sản từ
ngày 30 tháng 4 năm 1970. Trong khi Sihanouk phản ứng lại bằng các
đứng hẳn sang khối Cộng Sản Trung Hoa và Việt Nam mặc dầu trong thâm
tâm ông ta không bao giờ tin tưởng vào Cộng Sản.
[còn tiếp]
