Một lần khác, thần đền lại báo mộng dặn ông từ quét dọn và đèn nhang
tử tế, lại bảo nhớ ra dặn người lái đò trải chiếu hoa… Nhưng rồi cả ngày
chẳng thấy ai, lại chỉ có mỗi thầy đồ Ngoạ kiết xác bước lững thững vào đền
đọc đôi câu đối ở gian thờ rồi lủi thủi đi ra.
Đến lần nữa, nửa đêm thần Cửa Sông lại báo mộng cho ông từ biết
ngày mai có quí nhân vào đền, nhớ cẩn thận… lễ phép… mời nước… Giữa
trưa, lại cái thầy đồ áo rách tả tơi mọi hôm.
Lần này, ông từ mời thầy đồ lại rồi thì thào kể cho thầy đồ nghe ông đã
ba lần nằm mộng như thế.
Ông từ nói:
– Thần Cửa Sông thiêng lắm. Ai đi lễ cũng cầu được ước thấy, thuyền
bè qua lại lên cúng nhiều lắm. Đã ba lần thần báo mộng vậy, chắc sau này
nhà thầy đỗ làm quan to.
Thầy đồ Ngoạ sướng quá, về cả đêm không chợp mắt. Thầy đồ bấm đốt
tay, chỉ còn một năm nữa đến kỳ thi. Ôi chao, vinh hoa phú quí đã tới nơi rồi
đây. Thầy tưởng tượng đến ngày thi đỗ, vinh qui về làng, tiếng loa truyền
khắp vùng từ gà gáy. Hàng tổng nô nức đi đón quan trạng. Rồi cờ điều lọng
vàng, rồi tàn quạt, điếu ống lính cắp theo, lính dẹp đường để “võng anh đi
trước, võng nàng đi sau”.
Nhưng thầy đồ chợt nhận ra cái con mẹ hĩm nhà mình xấu xí quá. Nái
xề cạo đầu trọc già mõ, lại mặt rỗ huê, quanh năm hết chạy chợ về nhà lại
váy đụp, cởi trần phơi nắng bắt cua ngoài bờ rộc. Thế thì cái tướng mẹ hĩm
không thể làm vợ quan trạng, làm bà tiến sĩ…
Thầy đồ Ngoạ quyết bỏ vợ. Thầy vác gậy đánh vợ, đuổi đi. Xóm giềng
lấy làm lạ, xưa nay vợ thầy đồ tần tảo, nuôi con khôn lớn, nuôi chồng ăn
học. Thầy đồ chẳng tiện khoe câu chuyện “quí nhân” thần Cửa Sông, nhưng
thầy cứ lầm bầm đuổi đánh vợ ngày một tàn tệ hơn, đến độ vợ phải bỏ đi
thật. Mọi người khinh bỉ thầy đồ bội bạc.
Hôm ấy, có người đến đòi nợ. Quanh năm, nhà thầy đồ vẫn nợ đìa ra,
như mọi khi thì vợ chồng nói khó, khất hẹn tử tế. Nhưng hôm ấy thầy đồ
