Về phía Bắc quân, con số thương vong không bao giờ được công bố.
Nhưng như nhà văn bộ đội Bảo Ninh kể lại trong cuốn Nỗi Buồn Chiến
Tranh, in ở Hà Nội năm 1991: “Tôi không sợ chết, nhưng cứ bắn giết mãi
thế này thì chết hoại tính người. Anh còn nhớ trên Plây-cu năm 72 không,
có nhớ cảnh thây người la liệt trong khu gia binh không? Máu tới bụng
chân lội lõm bõm... Mình vào đây làm gì khi để mẹ già ở nhà cơ cực, không
nơi nương tựa, ngày đêm than khóc nhớ con. Mẹ tôi cứ van tôi tìm cách mà
trốn... Bao thằng khốn nạn ung dung hưởng lộc chiến tranh chỉ con cái
nông dân là dứt lòng ra đi bỏ lại đằng sau cảnh mẹ già màn trời chiếu
đất... Thắng hay thua, kết thúc mau hay kết thúc chậm, với tôi chẳng nghĩa
lý gì nữa.”
- 1 -
Joseph Sherman lật ngược cổ áo măng-tô, kéo lên thật cao để che ngọn gió
buốt tháng Chạp thổi dọc Đại lộ Général Leclerc ở Gif-sur-Yvette và dậm
mạnh hai chân cho đỡ cóng. Cùng với hai mươi ký giả và phóng viên nhiếp
ảnh thuộc nhiều quốc tịch khác nhau, anh đang trông ngóng Henry
Kissinger tới chỗ này. Trong khi đứng hai vai co ro trong trời giá lạnh,
Joseph ngẫm nghĩ và nhận thấy sự sắp xếp địa điểm cho cuộc đối đầu này
giữa Hoa Kỳ và những người Việt kẻ thù của nó, thật đáng ngạc nhiên và
đầy quái đản không kém bất cứ những gì đã xảy ra trong cuộc chiến tranh
đầy hoang mang kéo dài suốt cả chục năm nay. Các đại diện của Mỹ và Bắc
Việt đang tiến hành những cuộc họp kỳ kèo để kết thúc cuộc chiến tranh
Đông Dương Lần Thứ Hai trong một tòa nhà trên con đường mang tên của
vị tướng, vào cuối năm 1945, làm quyền cao ủy kiêm tổng chỉ huy các binh
đoàn của Pháp đổ bộ và tái chiếm Việt Nam trong tay của Việt Minh, mở
đầu cho cuộc chiến tranh Đông Dương Lần Thứ Nhất.
Biệt thự nghỉ mát được các phóng viên tụ tập bên ngoài này có tường quét
vôi trắng, mái ngói màu da cam, các lá cửa chớp màu lục. Trước đây nó là
một cư sở gần như không ai để ý, toạ lạc bên trong vòng tường trét vữa,
gắn nhiều phù điêu, tại ven một thị xã thuộc vùng ngoại ô ngái ngủ, cách
trung tâm Paris gần hai mươi lăm cây số. Địa chỉ của nó là 108 Đại lộ
