TRĂNG HUYẾT - Trang 152

bắt nếu họ làm mất lòng các chủ nhân ngoại quốc của chúng tôi. Chúng tôi
không được tự do theo đuổi niềm tin chính trị của mình. Chúng tôi không
được tự do hội họp hoặc đi lại. Thậm chí thư chúng tôi viết cũng có thể bị
kiểm duyệt, chặn lại và tịch thu ngay tại nhà bưu điện!
Joseph thắc mắc:
- Nếu được tự do nói điều mình muốn, anh sẽ viết thế nào về cuộc lễ hôm
nay trên tờ báo của anh? Em thấy cuộc lễ này thật hấp dẫn. “Làm lạy” là
một nghi lễ rất xưa. Tại những xứ khác người ta chỉ có thể đọc nó trong
sách sử ký thôi.
Lật lại liếc thật nhanh quanh sảnh đường:
- Đúng thếù Monsieur Joseph. Những nghi lễ do các vua Tàu dạy cho
chúng tôi ấy ngay tại Trung Hoa mười bốn năm nay cũng đã không còn cử
hành, kể từ lúc cuộc cách mạng của Tôn Dật Tiên chấm dứt triều đại Mãn
Thanh. Lời giáo huấn về quan hệ quân thần của Khổng Tử chỉ có ý nghĩa
nếu đấng Thiên Tử được chúng tôi bày tỏ nghĩa vụ và lòng trung quân hôm
nay, tiêu biểu xứng đáng cho hùng khí và phẩm giá của dân tộc. Đã từ lâu
người Pháp phá hoại thẩm quyền của Khổng Tử, cái vốn là nền tảng của xã
hội cũ chúng tôi. Hôm nay, bà và cậu đã thấy các quan của chúng tôi đập
đầu trên nền đá — nhưng không phải cho đức vua của chúng tôi! Đó là
những gì tôi sẽ viết ra hôm nay nếu tôi được tự do chọn lựa. Nhưng thay
vào đó, tôi chỉ viết rằng: “Cuộc lễ cổ truyền đã được cử hành”, thế thôi.
Lật ngừng nói, môi cười mỉm, hai mắt lại long lanh rực lửa. Pháo vẫn nổ
lác đác ngoài sân điện. Thỉnh thoảng tiếng của các loạt súng thần công vẫn
dội lại ầm ầm từ bên kia vòng Hoàng Thành Đại Nội. Joseph liếc thấy vua
Khải Định vừa đứng lên khỏi ghế, đang chầm chậm bước đi trong đôi ủng
nặng nề đời Minh, hướng về phía cửa. Có lần hình như nhà vua hơi lảo đảo
và một hoàng thân mặc áo bào đỏ vội vàng bước tới bên ông, đỡ khuỷu tay
ông. Lật nói khi thấy Joseph quay mặt ngó nhà vua:
- Chẳng may Thiên Tử của chúng tôi long thể rất bất an. Cậu có để ý thấy
đức vua thường thấm mặt bằng khăn tay? Ông chỉ mới bốn mươi hai tuổi
nhưng người ta e rằng có thể ông đang bị bệnh phổi. Chúng tôi cũng không
được viết điều đó trên báo.