TRĂNG HUYẾT - Trang 25

Trong suốt thời gian dài dằng dặc ấy, họ hấp thu hệ thống quân chủ và triết
lý Khổng Mạnh của người Trung Hoa nhưng từ khi giải phóng đất nước
nhân lúc sụp đổ của nhà Đường, họ vươn lên thành một quốc gia độc lập.
Có thời xưng là Đại Việt: xứ sở của Dân Việt Vĩ Đại; cũng có thời xưng là
Đại Nam: Phương Nam Vĩ Đại, họ đẩy lùi cuộc xâm lăng của đám người
Mông Cổ cũng như họ chiến đấu và chiến thắng những nỗ lực xâm lăng
của các hoàng đế Trung Hoa thuộc các triều đại Tống, Minh rồi Mãn
Thanh. Từ đồng bằng Bắc bộ, họ bành trướng lãnh thổ xuống phương nam.
Dần dần họ xâm chiếm đất đai của vương quốc Champa vào tới Bình
Thuận và lấn luôn phần Khmer-krom (Thủy Chân Lạp) của người Khmer từ
Bình Tuy tới Châu Đốc Hà Tiên vào cuối thế kỷ 17. Họ còn khiến vương
quốc Lào phải thần phục và triều cống.
Thế nhưng tới cuối thế kỷ mười chín họ không đủ sức chống cự các đạo
binh châu Âu. Vào thời đó, sau hai thế kỷ xâm nhập ngày càng sâu của các
nhà truyền giáo và các nhà buôn phương Tây, tới lượt người Pháp quyết
định dùng sức mạnh vũ khí để thiết lập nền đô hộ trên khắp lãnh thổ An
Nam với hai vương quốc cách biệt là Lào và Cambodia, cộng thêm nhượng
địa Quảng Châu Loan ở cực nam Trung Hoa, lập thành Liên bang Đông
Pháp (Đông Dương thuộc Pháp).
Ngay từ năm 1886, Paul Bert, Thống sứ Bắc Kỳ rồi Khâm sứ Trung kỳ đã
nói: “Khi một dân tộc, vì một lý do nào đó mà đặt chân lên lãnh thổ của
một dân tộc khác, thì chỉ có ba cách đối xử, đó là: tiêu diệt dân tộc bại
trận, nô dịch họ một cách nhục nhã hoặc gắn bó họ vào chung số phận của
dân tộc mình.” Chính quyền thực dân Pháp chưa bao giờ chọn cách thứ
ba.
Khoảng mười sáu ngàn người Pháp thống trị mười lăm triệu người An Nam
với một chế độ cai trị khắc nghiệt, không chút khoan nhượng. Họ bổ nhiệm
các viên chức Pháp và một số người bản địa thân Pháp nắm quyền hành
cho tới tận cấp chính quyền thấp nhất còn người An Nam đã không có
quyền hành lại còn bị sỉ nhục ngay trên quê hương mình. Gạo, than đá và
cao su bị đem bán ra nước ngoài vì lợi nhuận độc quyền của những người
Pháp có cổ phần trong các công ty châu Âu, còn cu-li người An Nam bị